عمر مفید ساختمان و مسئولیت مهندسین
یکی از ابهامات موجود در مقررات ملی و دیگر قوانین مرتبط با جامعه مهندسین ساختمانی و بالطبع آن برای جامعه کارشناسی، غیر شفاف و مبهم بودن تعریف عمر مفید ساختمان می باشد.
علیرغم اینکه در مبحث ۲ مدت بیمه کیفیت اجرای ساختمان از ابتدای شروع بهره برداری و پس از تحویل ساختمان توسط مجری به صاحب کار یا صاحب کاران در بخش های مختلف ساختمان تعیین گردیده است ولی قوانین در خصوص مدت زمان مسئولیت مهندسین در قبال ساختمان سکوت اختیار نموده است:
سازه های ساختمان شامل پی، اسکلت، سقف و سفت کاری حداقل ۱۰ سال؛
نمای ساختمان، حداقل ۵ سال؛
عایق های رطوبتی ساختمان حداقل ۵ سال؛
تجهیزات و تاسیسات مکانیکی و تاسیسات برقی، آسانسورها حداقل ۳ سال.
عمر مفید ساختمان به چه عواملی بستگی دارد؟
آیا می شود عمر مفید ساختمان را تنها به کیفیت مصالح محدود نمود؟
یا عوامل دیگری نیز باید در نظر گرفت؟
به نظر نگارنده عمر مفید ساختمان را می شود به دو عامل (ساختاری) و مصالح (نوع و کیفیت، روش اجرا، نحوه نگهداری و بهره برداری از مصالح) تقسیم نمود.
عوامل ساختاری می تواند شامل موارد زیر باشد: نوع خاک، پی، شرایط آب و هوایی و جغرافیایی منطقه، نوع ساختمان از نظر کاربری، نوع اسکلت سازه ای (آجری، گلی، بلوکی، بتنی، فلزی و …) و …
علی ای حال زیر شاخه های دو عامل فوق الذکر بسیار متنوع بوده و لحاظ کردن تمامی آن عوامل، برای کارشناسان بسیار مشکل بوده و نیاز به داشتن تخصص و تجربه وافر در امر محاسبه و طراحی و اجرا و نظارت در امر ساختمان دارد و بدلیل تنوع آن عوامل می تواند تعیین عمر مفید ساختمان را برای کارشناسان با خطا همراه سازد.
روشی دیگر برای محاسبه عمر مفید ساختمان استفاده و استناد به آیین نامه ۲۸۰۰ می باشد.
در صورتی که سازه ساختمان مورد نظر بر اساس ضوابط آیین نامه ۲۸۰۰ طراحی و ساخته شده باشد و با توجه به دوره بازگشت تعریف شده زلزله در آیین نامه مربوطه، می توان حداقل عمر مفید ساختمان را تخمین زد.
مطابق این آیین نامه (بند ۱-۱ و ۲-۱ ویرایش چهارم) ساختمان باید در زلزله ای که احتمال وقوع آن در طول عمر مفید ساختمان (۵۰ سال)، کمتر از ده درصد می باشد مقاوم باشد.
همچنین ساختمانهای بلندتر از ۵۰ متر و یا بیشتر از ۱۵ طبقه باید ضوابط ویژه ای را برای اثر ناشی از زلزله سطح بهره برداری که احتمال وقوع آن از ۵۰ سال بیشتر از ۹۹/۵ درصد اقناع نماید مقاوم باشد.
لذا ملاحظه می گردد از نظر تحمل بار ساختمان باید حداقل ۵۰ سالی مقاوم باشد.
واقعیت این است که در سکوت قوانین و در صورت قبول استدلال فوق الذکر،عمر مفید ساختمان را باید برابر با عمر مفید مهندسین دانست!
منبع: مهندس غلامرضا گلستانی نسب، کارشناس رسمی دادگستری
