به گزارش ساختمان آنلاین: دو طرح صندوق پس‌انداز یکم و مسکن ملی با هدف خانه‌دار کردن اقشار مختلف و افزایش قدرت خرید مردم از طریق تسهیلات بانکی در هشت سال گذشته به اجرا رسید که هر یک از این طرح‌ها بخشی از خانوارهای فاقد مسکن را خانه‌دار کرد.
در دنیا چهار بازار کلاسیک دارایی اعم از طلا، ارز، مسکن و سهام وجود دارد که بازار مسکن از محبوب‌ترین و امن‌ترین بازارها برای ایرانی‌ها محسوب و معمولا بخشی از پس‌انداز حقیقی‌ها و حقوقی‌ها به این بازار هدایت می‌شود. البته همین نگاه سرمایه‌ای به بازار مسکن باعث شده، امروز مسکن به ویژه در کلانشهرها یک کالای لوکس تلقی شود و در برخی از مناطق هم معنای مسکن به سرپناه تنزل پیدا کرده‌است. مسکن و مستغلات در ایران به نوعی سپر تورم هستند چرا که مردم برای اینکه سرمایه خود را در برابر تورم حفظ کنند سریعا آن را به کالای بادوامی مانند مسکن تبدیل می‌کنند.
اما تورمِ بیش از صد درصدی چند سال اخیر در بازار مسکن باعث شده بین قدرت خرید مردم و قیمت مسکن شکاف عمیقی ایجاد شود. از این رو دولت در ۸ سال اخیر سیاست تقویت طرف تقاضا را با افزایش سقف وام خرید مسکن در پیش گرفت. البته همزمان تسهیلات بانکی به طرف عرضه هم ارایه شد اما با این حال سرعت تولید و عرضه همچنان بسیار پایین‌تر از انباشت تقاضا است.
طبق گزارش وزارت راه و شهرسازی سالانه بین ۵۰۰ هزار تا ۵۵۰ هزار واحد شهری و روستایی از سوی دولت و بخش خصوصی ساخته می‌شود در حالی که براساس نیازسنجی‌ها، سالانه باید یک میلیون واحد مسکونی در بازار مسکن عرضه شود و همین اختلاف باعث انباشت تقاضا و سنگینی طرف تقاضا نسبت به عرضه شده که در نهایت منجر به افزایش قیمت مسکن می‌شود.
دو طرح صندوق پس‌انداز یکم و مسکن ملی با هدف خانه‌دار کردن اقشار مختلف و افزایش قدرت خرید مردم از طریق تسهیلات بانکی در ۸ سال گذشته به اجرا رسید که هر یک از این طرح‌ها بخشی از خانوارهای فاقد مسکن را خانه‌دار کرد. البته باید به این نکته هم توجه شود که وام مسکن مهر هم در ۸ سال گذشته افزایش یافت تا متقاضیان بتوانند هر چه سریع‌تر آورده خود را بپردازند و واحدها به مردم تحویل شود.
وام‌هایی که انتظار خرید خانه را کم کرد
آخرین اطلاعات درباره بخش مسکن از سرشماری نفوذ و مسکن سال ۱۳۹۵ استخراج شده که البته عده‌ای اطلاعات این منبع را صحیح نمی‌دانند چراکه براساس خوداظهاری ثبت شده و احتمالا روزنه‌هایی برای عدم ثبت اطلاعات وجود داشته‌است. به هر حال طبق همین منبع اطلاعاتی و براساس سرشماری سال ۱۳۹۵ حدود ۲۵ میلیون خانوار در کشورمان زندگی می‌کنند و موجودی مسکن در ایران حدود ۲۳ میلیون واحد ثبتی است. همچنین این منبع اطلاعاتی می‌گوید چیزی حدود ۳۰.۷ در صد از خانوار مستاجر هستند و در شهر تهران، ۴۳.۶ درصد از ساکنان در خانه‌های اجاره‌ای زندگی می‌کنند.
دولت در چهار سال اول همزمان با تکمیل پروژه مسکن مهر بحث خانه‌دار کردن مردم از طریق صندوق پس انداز یکم را دنبال کرد که از طریق این ساز و کار افراد به صورت انفرادی یا زوج با سپرده‌گذاری یک ساله ۴۰ میلیون تومانی و ۸۰ میلیون تومانی به همراه وام جعاله به ترتیب می‌توانستند وام ۱۲۰ میلیون تومانی و ۲۴۰ میلیون تومانی دریافت کنند. کار این صندوق خوب پیش می‌رفت تا زمانی که به جهش قیمت مسکن برخوردیم و دیگر وام‌های خرد نتوانستند حریف تورم مسکن شوند و از کارایی بازماندند.
طبق قانون سال گذشته فعالیت این صندوق به پایان رسید و طبق گزارش بانک مسکن (بانک متولی اجرای این طرح) در مدت ۵ ساله عمر فعالیت این صندوق در مجموع ۶۷۰ هزار نفر افتتاح حساب داشتند که از بین آنها ۲۴۳ هزار نفر تسهیلات خرید مسکن را دریافت کردند و ۲۷۱ هزار نفر اقدامی انجام ندادند و ۱۵۵ هزار نفر هم پس از افتتاح حساب، انصراف دادند.
باید توجه داشته باشیم که قبل از اجرای این طرح، وام مسکن چیزی حدود ۲۵ میلیون تومان بود که در طرح مسکن مهر وام به ۵۰ میلیون تومان افزایش یافت و پس از آن سقف این رقم بار دیگر بالاتر رفت.
اما در چهار سال دوم دولت سیاست‌های مسکنی تغییر کرد و در روزهای اوج افزایش قیمت مسکن وزیر راه و شهرسازی هم تغییر کرد و و از اواخر سال ۹۷ با هدف افزایش عرضه، پروژه مسکن ملی کلید خورد که البته مراحل اجرای آن در سال ۹۸ آغاز شد. در این پروژه ۵۳۰ هزار واحد در حال ساخت است که تسهیلات آن در ابتدای طرح ۱۰۰ میلیون تومان در نظر گرفته شده‌بود و پس از گذشت یک سال به ۱۵۰ میلیون تومان رسید و چند روز گذشته وزارت راه و شهرسازی اعلام کرد که سقف وام مسکن ملی برای هر واحد ۲۵۰ میلیون تومان شد.
همچنین در ابتدای سال وام ساخت مسکن روستایی هم به ۸۰ میلیون تومان افزایش یافت و این نکته باید یادآوری شود که سالانه حدود ۲۰۰ هزار واحد مسکن روستایی هم در کشور ساخته می‌شود که این عدد جزئی از یک میلیون واحد مورد نیاز در بخش مسکن کشور است.
می‌دانیم که افزایش سقف وام به معنای ترمیم قدرت خرید مردم و کاهش فاصله توان خرید با قیمت مسکن است و در بسیاری از کشورها تا ۸۰ درصد هزینه خرید یک خانه تسهیلات داده می‌شود بنابراین در این بخش هنوز با استانداردها فاصله داریم.
وامی که به داد مستاجران رسید
تسهیلات بانکی فقط مختص خریداران خانه نمی‌شود و از سال گذشته اعطای وام به مستاجران هم کلید خورد. البته اینکه مسکن آنقدر گران شده که بخش اجاره را هم تحت تاثیر قرار داده و به دنبال کاهش درآمد مردم توان پرداخت اجاره‌بها هم پایین آمده و دولت برای جبران آن، طرح تسهیلات کمک ودیعه را به اجرا رسانده موضوعی ناخوشایند است. اما به هر حال وظیفه دولت حمایت از مستاجران به ویژه دهک‌های کم درآمد است و از این رو سال گذشته سقف وام کمک ودیعه را ۵۰ میلیون تومان و امسال سقف این وام را ۷۰ میلیون تومان تصویب کرده است و سقف وام برای کلان‍شهرهایی مانند تهران به اجرا می‌رسد.
بر اساس گزارش وزارت راه و شهرسازی در سال گذشته ، ۹۲۰ هزار نفر پیامک تقاضای دریافت تسهیلات ارسال کردند که از این تعداد ۸۰۵ هزار نفر مشمول بوده‌اند و درنهایت ۲۱۴ هزار نفر مشمول دریافت این وام شدند.
