به گزارش ساختمان آنلاین: با افزایش جمعیت و بالا گرفتن تب شهرنشینی، میزان ساخت و ساز واحدهای مسکونی و تجاری نیز به صورت تصاعدی رشد یافته و هر روز شاهد توسعه و گسترش محدوده شهرها با اتکا به همین ساخت و سازها هستیم.
در شیراز نیز به عنوان یکی از کلانشهرهای کشور، شاهد انجام ساخت و سازهای مختلفی در نقاط مختلف شهر هستیم که به منظور بررسی این اتفاق در سلسله گزارش‌هایی به ابعاد مختلف ساختمان‌سازی در شیراز خواهیم پرداخت.
در گزارش قبل با عنوان « افزایش ساخت و سازهای شهری در کنار بالا رفتن تب شهرنشینی» به مجوزهای لازم و روند اخذ آن مجوزها پرداختیم. در این فرصت نیز به موضوع تراکم و تراکم‌فروشی خواهیم پرداخت.
ارائه تعریفی از تراکم و شاخص‌های کنترل آن
تراکم در لغت به معنای فشردگی و انباشتگی بوده که یک مقیاس مهم در شهرسازی می‌باشد. در این زمینه یک کارشناس عمران اظهار داشت: منظور از تراکم ساختمانی عددی است که نشان می‌دهد چند درصد از مساحت زمین را می‌توان ساخت و ساز انجام داد.
به گفته محسن محمدی، برای کنترل تراکم از شاخص‌های ضریب سطح اشغال، ضریب سطح زیربنا، شاخص طبقات مجاز ساختمانی و تراکم واحد مسکونی در سطح استفاده می‌شود.
این دانش آموخته دانشگاه شیراز بیان کرد: منظور از ضریب سطح اشغال نسبت مساحت مجاز ساخت و ساز به مساحت کل زمین بوده که به صورت عدد درصدی تعریف می‌شود و حداکثر 60 درصد است.
محمدی در خصوص ضریب سطح زیربنا تصریح کرد: از شاخص‌های کنترل تراکم جمعیتی در سطح کشور بوده که این ضریب نیز به صورت عددی و درصدی بیان می‌شود.
وی با بیان اینکه از دیگر شاخص‌هایی که برای کنترل تراکم جمعیتی استفاده می‌شود، شاخص تعداد طبقات ساختمانی است، بیان داشت: تعداد طبقات ساختمان بر خط آسمان و زیبایی بصری در شهر تأثیر مستقیمی دارد و برای طراحان شهری شاخص مهمی به حساب می‌آید؛ به طور خلاصه از شاخص تعداد طبقات مجاز ساختمانی در کنار شاخص سطح اشغال مجاز به منظور آزادسازی زمین استفاده می‌شود. ضوابط و مقررات بلند مرتبه سازی در ایران نیز بر اساس همین دو شاخص شکل گرفته است.
وی تراکم واحد مسکونی در سطح را برای کنترل کردن تعداد واحدهای مسکونی و تعداد خانوار ساکن در واحد سطح عنوان کرد و اظهار داشت: برنامه ریزان شهری از این شاخص برای کنترل تعداد واحدهای مسکونی، تجاری و خدماتی در یک منطقه استفاده می‌کنند.
به گفته این مهندس عمران تراکم واحد مسکونی در سطح معیاری مناسب‌تر و مفیدتر برای برنامه‌ریزی شهری جهت کنترل جمعیت مناطق مختلف شهر است.
وضعیت تراکم و تراکم فروشی در شیراز
هر بنایی نیازمند مجموعه‌ای از خدمات همچون فضای سبز و حمل و نقل است که بسته به تراکم ساختمان این خدمات باید از سوی شهرداری ارائه شود.
عضو سازمان نظام مهندسی ساختمان فارس اظهار داشت: تراکم ساختمان در شیراز نباید بیشتر از 60 درصد باشد یعنی 60 درصد از کل مساحت زمین را تنها می‌توان ساختمان ساخت و مابقی باید برای پارکینگ و حیاط در نظر گرفته شود.
وی ادامه داد: بیش از دو طبقه و تراکم بالای 120 درصد، شهروند باید مبلغی را به شهرداری پرداخت کرده تا خدماتی را برای آنها ارائه دهد و هر جا تراکم بیشتر شد، خدمات شهرداری نیز باید بیشتر شود.
محمدی پیرامون تخلفات در تراکم تصریح کرد: فردی مجوز ساخت بنایی سه طبقه و تراکم حداکثر 180 درصد گرفته اما در عمل تراکم ساختمانش 240 درصد می‌شود که تخلف بوده و باید جریمه بپردازد.
عضو نظام مهندسی ساختمان استان فارس ادامه داد: موضوع تراکم فروشی در تهران و مشهد بسیار فراگیر بوده و بخش عمده‌ای از درآمد شهرداری‌ها را شامل می‌شود اما در شیراز با داشتن ساختاری قوی و نظارت‌های مداوم، خوب عمل شده است.
وی اضافه کرد: هرچند در سال‌های اخیر در قسمت‌هایی همچون باغات قصرالدشت و مناطقی از شهر که زمین کم بوده و ارزش بالایی دارد، شاهد فروش تراکم و ساخت و سازهای با تراکم بیش از مجوز صادر شده هستیم.
قابل ذکر است که در شیراز به لحاظ وجود چندین ناظر بر ساخت و اجرای یک پروژه ساختمانی که اغلب آنها رندوم انتخاب می‌شوند، در زمینه تراکم فروشی تاکنون قابل قبول بوده اما مواردی نیز بوده که در حال گسترش در شهر می‌باشد و ضرورت دارد تا با همین تعداد کم نیز برخورد جدی صورت گیرد.
