به گزارش ساختمان آنلاین: براساس اعلام دادستان تهران، ناایمن ترین بیمارستان کشور در تهران قرار دارد. به گفته علی صالحی، اخطار پلمب و تعطیلی آن به همراه یکی دیگر از ساختمان های دانشگاه علوم پزشکی و خدمات بهداشتی، درمانی به درخواست سازمان آتشنشانی صادر شده است. بحث ایمنی ساختمان های کشور پس از حادثه متروپل آبادان، دوباره مطرح شد. درست پس از این حادثه، فهرستی منتشر شد که در آن اسامی ۱۲۹ساختمان با وضعیت ناایمن در تهران اعلام شد. هرچند که این فهرست مورد تأیید شهرداری تهران نبود، با این حال در میان آن، نام هفت بیمارستان و مرکز درمانی هم دیده می شود.
بیمارستان های ضیائیان، فجر، شهدای یافت‌آباد، فیاض‌بخش، غیاثی، بوعلی و مرکز درمانی شهید شاه‌آبادی؛ ساختمان هایی که ممکن است با کوچک ترین حادثه طبیعی یا غیرطبیعی بحرانی مانند متروپل و پلاسکو را رقم بزند. تیرماه سال ۹۹ بود که حادثه آتش سوزی در کلینیک «سینا مهر» رخ داد و جان ۱۹ نفر را گرفت. همان زمان کمیسیون بهداشت و درمان مجلس دست به‌کار شد و پس از بررسی های لازم اعلام کرد که ۴۳۱ مرکز درمانی ناایمن در شهر تهران وجود دارد.
زهرا شیخی، سخنگوی کمیسیون بهداشت و درمان مجلس هم اعلام کرد که ۱۲ مرکز درمانی شامل بیمارستان و مراکز جراحی محدود در استان‌های تهران و قم شرایطی شبیه مرکز جراحی سینا مهر و حتی بدتر را دارند. حالا هم با اینکه دادستانی تهران اعلام نکرده کدام بیمارستان تهران تعطیل خواهد شد، اما بررسی ها نشان می‌دهد، ساختمان مرکز بهداشت زیرمجموعه دانشگاه علوم پزشکی تهران، جزو اماکنی است که به‌گفته حسین قناعتی، رئیس این دانشگاه، طی ۱۵ روز آینده تخلیه خواهد شد. به نظر می‌رسد این آغاز برخورد با ساختمان های ناایمن در تهران است.
تخلیه یک ساختمان ناایمن بهداشت و درمان
آخرین وضعیت بررسی ناایمنی مراکز درمانی کشور از سوی وزارت بهداشت به سال ۹۵ برمی‌گردد، پس از آن مطالعه جامعی روی بحث ایمنی بیمارستان‌ها انجام نشده است. آن زمان معاونت درمان وزارت بهداشت اعلام کرد که بیمارستان‌های رازی، فیروزآبادی ری، امام‌خمینی(ره)، بهارلو، امیراعلم، روزبه، اشرفی اصفهانی، ۱۵خرداد، طرفه و لولاگر در تهران و بیمارستان‌های اشرفی اصفهانی بهبهان، امام‌خمینی(ره) بروجرد، فاطمی اردبیل، مدنی خوی، بیمارستان نور و حضرت علی(ع) اصفهان، شهید مطهری ارومیه، شهید یحیایی‌نژاد بابل، پورسینای گیلان و آذر پنجم گرگان جزو مراکز درمانی فرسوده هستند.
البته نه‌تنها چنین بیمارستان‌هایی با عمر بیش از ۵۰ سال، که در زلزله اهر- ورزقان یا در زلزله کرمانشاه هم بیمارستان هایی وجود داشتند که مانند بنای متروپل کاملا نوساز بودند اما در برابر زلزله تاب نیاوردند. حالا فاجعه متروپل باعث شده که دفاتر فنی در دانشگاه‌های علوم پزشکی فعال شوند و اسامی تمام ساختمان ها و بیمارستان های فرسوده را اعلام کنند.
حسین قناعتی، رئیس دانشگاه علوم پزشکی تهران در اینباره می‌گوید: برخی بیمارستان‌ها عمری بیش از ۵۰ سال دارند اما درباره برخی از آنها چالش‌هایی برای نوسازی و بهسازی وجود دارد. به‌عنوان مثال، بیمارستان امام خمینی(ره) در فهرست میراث فرهنگی قرار دارد، اجازه تغییر در ساختار آن داده نمی‌شود.
او با تأکید بر اینکه در حال حاضر بالای یک میلیون نفر به این مراکز درمانی مراجعه می کنند، می گوید: نمی توان ارائه خدمات در این مراکز را متوقف کرد.
قناعتی از جایگزینی مراکز درمانی جدید به جای برخی بیمارستان های فرسوده خبر می‌دهد: از جمله این مراکز بخش سرطان و مهدی کلینیک در بیمارستان امام خمینی (ره)، بیمارستان کودکان یافت‌آباد ۲، بیمارستان شماره شریعتی ۲ و بیمارستان اسلامشهر هستند که تعدادی از آنها به زودی افتتاح خواهند شد و حدود سه هزار تخت بیمارستانی جدید تنها در زیرمجموعه دانشگاه علوم پزشکی تهران خواهند بود.
قناعتی در پاسخ به این سوال که با افزوده شدن این مراکز درمانی آیا بیمارستان‌های قدیمی از دسترس خارج خواهند شد، می‌گوید: هیچ مرکز درمانی حذف نمی‌شود و تمام این مراکز نوسازی و تقویت خواهند شد. تا جایی که من می‌دانم در حال حاضر بیمارستان دولتی که باید به سرعت تخلیه و پلمب شود در محدوده دانشگاه علوم پزشکی تهران وجود ندارد اما منکر مشکلات ایمنی در این مراکز نیستیم و ضرورت دارد این مشکلات و کمبودها برطرف شود.
این مسئول تاکید می‌کند: فاجعه متروپل و پلاسکو ناشی از بی‌توجهی بود و هشدار جدی بر حذف بناهای ناایمن است. بر این اساس ساختمان بهداشت و درمان زیر مجموعه این دانشگاه در خیابان حافظ که همین وضعیت را دارد، طی ۱۵ روز آینده تخلیه خواهد شد و ایمن‌سازی دیگر مراکز درمانی در دستور کار است.
۵۰ هزار تخت فرسوده و غیراستاندارد
در حوادثی که در مراکز درمانی و بیمارستانی رخ می‌دهد یا بروز آن در این مراکز پیش‌بینی می شود انگشت اتهام به‌سوی وزارت بهداشت نشانه می‌رود، اما به‌گفته امیر ساکی، مدیرکل دفتر توسعه منابع فیزیکی و امور عمرانی، با اینکه مهم‌ترین دغدغه متولی سلامت در کشور، ارتقای ایمنی این مراکز درمانی است، اما وزارت بهداشت در اجرای طرح های مقاوم سازی و بهسازی تنها مانده و بدون تامین بودجه نمی‌تواند کاری از پیش ببرد.
ساکی می‌گوید: وزارت بهداشت از حدود ۲دهه گذشته ارزیابی‌هایی را درباره بیمارستان‌ها و ساختمان‌های درمانی کشور برای بررسی فرسودگی و ایمنی سازه‌ای انجام داده است. در نخستین بررسی‌ها ثابت شد که حدود ۷۳ درصد تخت‌های بیمارستانی کشور فرسوده بودند. طی این مدت ۴۰ هزار تخت جدید ایجاد شد و هم‌اکنون درصد فرسودگی تخت‌ها به ۴۵ درصد کاهش پیدا کرده است. بر این اساس از مجموع ۱۴۰ هزار تخت بیمارستانی تحت پوشش دانشگاه‌های علوم پزشکی و وزارت بهداشت، ۵۰ هزار تخت فرسوده و غیراستاندارد وجود دارد.
به‌گفته این مسئول؛ برای جایگزینی تخت‌های فرسوده عددی بالغ بر ۱۵۰ هزار میلیارد تومان اعتبار نیاز است که باید از سوی سازمان‌های ذیربط تامین شود. برنامه‌ریزی میان‌مدت وزارت بهداشت تامین سالانه ۳۰ هزار میلیارد تومان برای جایگزینی و ایمن‌سازی این تخت‌ها طی پنج سال است اما با این روند و پیش‌بینی اعتبارات، هدف‌گذاری و آسیب‌شناسی انجام‌شده محقق نخواهد نشد. در اینباره نیاز است که سیاستگذاران به‌ویژه دولت، مجلس و سازمان برنامه و بودجه میزان اعتبار را پیش‌بینی کنند.
این مسئول در پاسخ به این سؤال که آیا تخت‌های فرسوده موجود، جان بیماران را در بروز حوادث تهدید می‌کند، می‌گوید: تعطیل شدن بیمارستان به‌ویژه در حوزه دولتی و مناطقی که تنها یک مرکز درمانی دارند، مقدور نیست، چون بیمارستان جایگزینی وجود ندارد. تعطیلی این مراکز آسیب جدی به ارائه خدمات درمانی وارد می‌کند.
البته این مراکز درمانی از سوی دانشگاه های علوم پزشکی سراسر کشور شناسایی و اعلام شده‌اند. پروژه‌های جایگزین برخی از این بیمارستان های فرسوده هم سال‌هاست که تعریف شده اما بودجه لازم را اختصاص نداده‌اند. درباره برخی مراکز ناایمن هم بیمارستان جایگزین احداث شده یا در حال احداث است، ازجمله شهدای تجریش یا بیمارستان شریعتی. برای بیمارستان بهارلو هم طرح جایگزین درنظر گرفته شده اما اختصاص زمین نیازمند همکاری بین‌دستگاهی است که تاکنون محقق نشده است.
آسیب بیمارستان های فرسوده، فقط آوار بنا نیست
آسیب مراکز ارائه‌دهنده خدمات درمانی فقط در سازه های ناایمن و فرسوده نیست و بلکه هزینه‌کرد نگهداری آنها، اتلاف انرژی و انتقال آلودگی هم در این مراکز وجود دارد، به همین دلیل تبعات ناشی از فرسودگی بیمارستان‌ها و مراکز درمانی باید از جنبه‌های مختلف بررسی شود.
این نکته‌ای است که حمید سوری، رئیس مرکز تحقیقات ارتقای ایمنی و پیشگیری از مصدومیت‌های دانشگاه علوم پزشکی شهید بهشتی به آن اشاره می‌کند می‌گوید: تعداد زیادی از مراکز ارائه‌دهنده این خدمات، استیجاری و فرسوده هستند و باید انتظار بروز چنین مشکلاتی را داشت. همین حالا یکی از بیمارستان‌های رشت با بیش از ۱۰۰ سال سابقه تاسیس، وضعیت نامناسبی دارد و با کوچک‌ترین تکانی انتظار حادثه‌ای تلخ در آن وجود دارد. در سایر نقاط کشور هم فرسودگی مراکز بهداشتی و درمانی جان افراد را تهدید می‌کند.
سوری اما معتقد است مراکز درمانی بدون استانداردهای فیزیکی، می‌توانند باعث مخاطرات بیولوژیک هم بشوند: یکی از دلایل عمده عفونت های بیمارستانی، فرسودگی بنای ساختمان هاست که منجر به افزایش مصرف آنتی بیوتیک ها می‌شود که هم ضرر اقتصادی دارد و هم مقاومت نسبت به آنتی‌بیوتیک‌ها را ایجاد می‌کند. مثلا در بیمارستان های سوانح و سوختگی اگر بنا، فرسوده و غیراستاندارد باشد، عفونت‌های ثانویه بیشتر به بیماران منتقل می شود. درباره تهویه هوا، فاضلاب‌ها، زباله های بیمارستانی و… هم برخی مراکز درمانی از استانداردهای کافی برخوردار نیستند و نه تنها بیماران که حتی پرسنل آن مراکز را در معرض خطر قرار می دهند.
به‌گفته سوری؛ آسیب بیمارستان های فرسوده، فقط آوار آن بر سر مردم نیست بلکه هزینه های گزاف غیرمستقیم هم به کشور وارد می‌کند: اگر این بیمارستان‌ها تعطیل شوند، منفعت بیشتری برای جامعه دارند اما با توجه به اینکه توزیع منطقی خدمات بهداشتی و درمانی در کشور وجود ندارد، نمی‌توان آنها را حذف کرد. باید توزیع منطقی خدمات درمانی صورت بگیرد تا فرصتی برای احداث بیمارستان های جدید وجود داشته باشد.
او درباره اینکه چه زمانی باید انتظار حذف این بیمارستان های ناایمن را داشت، می گوید: کار نظارتی بر این مراکز از سوی وزارت بهداشت در حال انجام است اما نوسازی آنها پرهزینه است و در وضعیت کنونی توان مالی دولت پاسخگوی رفع مشکل نیست. در اینباره یکی از اقدامات می تواند مقاوم سازی و استفاده بهینه از ظرفیت های بهداشتی و درمانی باشد. سطح خطر در همه بیمارستان ها یکسان نیست و باید دسته بندی در این باره انجام شود تا اولویت بندی بهسازی صورت بگیرد. همچنین جابه‌جایی بخش ها به شکل منطقی هم می تواند صورت بگیرد. به عنوان مثال، در بخشی که سطح خطر بیشتر است، باید از تراکم بیمار و تجمع مردم جلوگیری شود.
