تاخیرات پروژه چیست؟
تاخیر پروژه به زمانی اطلاق می‌شود که با محاسبه‌ی تقاضل زمان پایان واقعی و پایان قراردادی پروژه به دست می‌آید. این زمان تاخیر در دو دسته‌ی تاخیرهای مجاز و تاخیرهای غیر مجاز جای می‌گیرند.
- تأخیرات غیر مجاز: تأخیرات ناشی از قصور پیمانکار، مانند تعلل در انجام فعالیت‌ها در زمان برنامه‌ریزی شده یا تاخیر در شروع یا پایان فعالیت‌ها.
- تأخیرات مجاز: تأخیرات ناشی از قصور کارفرما، مانند تغییر نقشه‌های اجرایی و ابلاغ دستورکارهای جدید.
در خصوص عواملی مانند شرایط نامناسب جوی و تعطیلات رسمی که خارج از اختیارات طرفین می‌باشد، لازم است در قرارداد تمهیدی شده باشد که آیا جزو تاخیرات مجاز محسوب خواهد شد یا اینکه لازم است پیمانکار برنامه‌اش را با ملاحظه این موارد تنظیم کرده باشد. تسهیم تاخیرات مجاز و غیر مجاز هم در خلال پروژه و هم در پایان پروژه اهمیت دارد. از آنجا که پیشرفت پروژه در حین اجرا همیشه با توجه به برنامه پروژه محاسبه شده و با مبنای برنامه زمانبندی قیاس می‌شود و معیار تسریع و تأخیر پیمانکار جلو یا عقب بودن از برنامه زمانبندی است، دقیق و معتبر بودن این مبنا اهمیت ویژه‌ای دارد.
تسهیم تأخیرات و اعمال تأثیر تآخیر مجاز در برنامه موجب اصلاح مبنای محاسبه پیشرفت خواهد شد. تأخیرات غیرمجاز از کسر تأخیرات مجاز از کل تأخیرات به دست می‌آید و آنچه محل بحث میان کارفرما و پیمانکار است میزان و تأثیر تأخیرات مجاز در برنامه زمانبندی می‌باشد.
طبقه‌بندی‌های تاخیرات مجاز
می‌توان تاخیرهای مجاز را بر حسب زمان بروز تاخیر به گروه‌های زیر تقسیم کرد:
- تاخیرهایی که تاریخ تأثیرشان مستقل از زمان وقوع آنهاست؛ مانند افزایش احجام. تأثیر این‌گونه تأخیرات در آخرین برنامه زمانبندی مبنا ملاحظه می‌شود؛ به طور مثال به نسبت افزایش حجم کار، زمان افزایش پیدا می‌کند.
- تاخیراتی که تاریخ تاثیرشان وابسته به زمان وقوع آنهاست؛ مانند تغییر نقشه‌های اجرایی. تاثیر این‌گونه تاخیرات با توجه به واقعیت اجرا ملاحظه می‌شود. به طور مثال شرایط نامناسب جوی با توجه به اینکه کار در کدام مرحله اجرا است ممکن است جزو تأخیرات مجاز یا غیر مجاز درنظر گرفته شود. مثال دیگر تاخیر در تعیین تکلیف دیتیل‌های اجرایی است که هم‌اکنون استعلام شده، زمان تاخیر جواب کارفرما از زمان استعلام پیمانکار (با احتساب فرجه زمانی پاسخ) محاسبه می‌شود نه از زمان شروع آیتم در برنامه زمانبندی مبنا.
می‌توان تاخیرها را بر حسب قرار داشتن یا نداشتن در مسیر بحرانی نیز گروه‌بندی کرد:
- تاخیراتی که مسیر بحرانی پروژه را متاثر می‌کنند.
- تاخیراتی که مسیر بحرانی را تحت تاثیر قرار نمی‌دهند.
نحوه تاثیر تاخیرات مجاز در برنامه
تاریخ پایان برنامه زمانیندی متأثر از مسیر بحرانی است. لذا اساسی ترین ملاحظه این است که فقط تاخیراتی که مسیر بحرانی را متاثر می‌کنند در تمدید زمانی پروژه اثر دارند یا خیر. منطق مسیر بحرانی موید چنین نظری است. اما اشکال قابل ملاحظه درنظر نگرفتن تسطیح منابع است. هرچند تأخیرات مجازی که مسیر بحرانی را متاثر نمی کنند به ظاهر نباید اثری در تمدید مدت پروژه داشته باشند، اما برنامه منابع مورد نیاز برای اجرا را تغییر می دهند. همه پیش نیازهای برنامه اولیه پیش نیازی‌های اجباری نیستند، بلکه برخی به دلیل ترجیح اجرایی و برخی برای تسطیح منابع هستند.
