روند فرونشست زمین در ایران به مرحله بحرانی نزدیک میشود؛ بهطوریکه نرخ آن در برخی نقاط تهران از ۱۶ سانتیمتر در سال به بیش از ۳۰ سانتیمتر افزایش یافته است. مسئولان هشدار میدهند حدود ۳۵۰ دشت و بیش از ۲۰۰ شهر کشور تحت تأثیر این پدیده قرار دارند.
به گزارش ساختمان آنلاین، در پی تشدید تنش آبی و برداشت بیرویه از منابع زیرزمینی، نرخ فرونشست زمین در برخی مناطق تهران به بیش از ۳۰ سانتیمتر در سال افزایش یافته است. این رقم نسبت به آمارهای پیشین تقریباً دو برابر شده و نشاندهنده شتاب نگرانکننده این پدیده خزنده در پایتخت است.
طاها طباطبایی عقدا، رئیس ژئوتکنیک مرکز تحقیقات راه، مسکن و شهرسازی، با تأیید این آمار هشدار داد: «حدود ۳۵۰ دشت کشور درگیر فرونشست هستند و بیش از ۲۰۰ شهر نیز کمابیش این پدیده را تجربه میکنند.»
به گفته وی، حدود ۲۸ درصد از چاههای کشور باعث فرونشست بیش از ۱۰ سانتیمتر در سال شدهاند و بیش از ۱۱۷ هزار چاه برداشت آب در مناطق بحرانی فعال هستند که به تشدید سالانه این بحران دامن میزنند. درمجموع، بیش از ۹۰ هزار کیلومتر مربع از مساحت کشور (حدود ۵ درصد) تحت تأثیر فرونشست قرار دارد.
تهران در مرکز خطر فرونشست زمین
عقدا با اشاره به وضعیت پایتخت تأکید کرد: «در تهران به دلیل تنش آبی و برداشت بیرویه از چاههای داخل شهر، نرخ فرونشست در برخی نقاط از ۱۶ سانتیمتر به بیش از ۳۰ سانتیمتر در سال رسیده است.» وی مهمترین عامل تهدیدکننده تهران را چاههای برداشت آب غیرمجاز یا بیشازحد مجازعنوان کرد و پس از آن مناطق نسیمشهر، ملارد، شهریار و حدفاصل کرج تا تهران را کانونهای بحرانی معرفی نمود.
رکوردشکنی فرونشست در استان کرمان
رئیس ژئوتکنیک مرکز تحقیقات راه، مسکن و شهرسازی با رد تعیین نرخ میانگین ملی به دلیل پراکندگی بالای آمار، خاطرنشان کرد: «در برخی مناطق کشور مانند حوالی رفسنجان در استان کرمان، نرخ فرونشست به ۴۰ سانتیمتر در سال میرسد که از بالاترین رقمهای ثبتشده در کشور است.»
تدوین دستورالعمل مقابله با فرونشست زمین
وی از تدوین پیشنویس «دستورالعمل ساختوساز در مناطق دارای فرونشست» خبر داد و گفت: «این دستورالعمل ظرف یک تا دو ماه آینده به تصویب نهایی خواهد رسید تا بتوان با رعایت تمهیدات فنی، از مخاطرات آن در پروژههای عمرانی کاست.»
نوسان فرونشست با میزان بارش
عقدا در پایان با اشاره به تأثیر مستقیم برداشت آب بر این پدیده گفت: «پس از سیل سال ۱۳۹۸، فرونشست در سال ۱۳۹۹ کاهش محسوسی یافت، اما با بازگشت خشکسالی، روند صعودی آن از سر گرفته شد. این نشان میدهد مدیریت منابع آب میتواند کلید کنترل این بحران باشد.»
بر اساس این گزارش ، فرونشست زمین در ایران از مرحله هشدار گذشته و به یک بحران ملی تبدیل شده است. افزایش دوبرابری نرخ آن در تهران و گستردگی آن به ۳۵۰ دشت کشور، ضرورت تدوین برنامه فوری مقابله، کنترل چاههای غیرمجاز و اصلاح الگوی برداشت از منابع آب زیرزمینی را بیش از هر زمان دیگری آشکار ساخته است.در سال های اخیر کارشناسان حوزه محیط زیست بارها نسبت به عواقب جبران ناپذیر افزایش نرخ فرونشست زمین در کشور هشدار داده اند اما تاکنون علی رغم راهکارهایی عملی در جهت کاهش نرخ پیش رونده فرونشست در سطح ملی اجرایی نشده است.
در سال های اخیر در موارد متعددی شاهد ریزش های جدی و فرونشست در برخی شهرهای کشور بوده ایم که زنگ خطری جدی و تهدیدی بزرگ برای زندگی شهروندان محسوب می شود.
