ویروس کرونا چند ماهی است که کل دنیا را درگیر خود کرده است. به طبع آن، باید به ناچار در حوزه معماری و طراحی ساختمان‌ها و فضاهای شهری نیز تغییراتی ایجاد کرد که ساختمان‌ها و فضاهای عمومی در جهت جلوگیری از شیوع این ویروس بهینه شوند. یک مسابقه معماری تحت عنوان مسابقه ایده‌های معماری سئول با هدف کسب آمادگی برای دوران پسا کرونا برگزار می‌شود. در این مقاله سعی داریم راجع به این رقابت و طرح‌های برنده جایزه توضیحاتی ارائه دهیم.
معرفی مسابقه و بررسی طرح‌های ارسال‌شده
اکنون یک اشتیاق در سرتاسر دنیا به این موضوع وجود دارد که چگونه به شهرهایمان در دوران پسا کرونا بنگریم و چه کارهای ضروری‌ای جهت آماده‌سازی شهرمان پس از شیوع این ویروس انجام دهیم. با درک این‌که مسئله فاصله‌گذاری اجتماعی دارای اهمیت بالایی است، فضاهای متنوع زندگی روزمره‌مان با تغییرات اجتناب‌پذیری مواجه می‌شود. با توجه به شرایط کنونی که ما را برای پاسخ‌دهی مناسب به نیازهای معماری در این دوره تاریخی بی‌سابقه فرا می‌خواند، دولت کلانشهر سئول در حال گسترش مفاهیم مبتکرانه برای محیط‌های نوساز، فضاهای شهری و مناظر طبیعی است به‌نحوی که با دوره پسا کرونا تطابق داشته باشند. همگام با این رویکرد، شهر سئول به‌تازگی مسابقه‌ای تحت عنوان مسابقه بین‌المللی ایده‌های معماری با هدف آماده‌سازی برای دوران پسا کرونا برگزار کرده است.
در این مسابقه بیش از 104 طرح از 15 کشور مختلف جمع‌آوری شد که داوران 4 اثر برنده را تعیین کردند. با این‌که طرح‌های بسیاری درباره نقش معماری در این دوره تحولات ارائه شده بود، جایزه اصلی به طرح «ماسک نامرئی» که توسط هونگ نات آن از ویتنام ارائه شد، رسید. جایزه دوم به طرح «منطقه مدرسه‌ای» و جایزه سوم نیز به‌طور مشترک به طرح‌های «اتوبوس-رستوران» و «همه برای من هستند» تعلق گرفت.
هئیت داوران مسابقه از 7 داور تشکیل شده بود. معمار اسپانیایی، دنیل وال که در حال حاضر مشغول فعالیت‌های گسترده در کشور کره است، یکی از داوران بود. این معمار نظرات قابل تاملی راجع به نتایج مسابقات داشت. طبق نظر وال، «جالب‌ترین طرح‌ها آن‌هایی بودند که خواستار پاسخ‌های موقتی، دخالت‌های سطحی بودند یا ایده‌هایی بودند که انعطاف‌پذیری‌هایی را برای هماهنگ شدن آینده با کرونا، با فرض این که بحران کرونا دارای تاریخ انقضاء است و به پایان می‌رسد، در نظر گرفتند. طرحی که جایزه اصلی را برد، طرحی مثال‌زدنی است که با سازماندهی فضاهای شخصی جداگانه توسط مناطق گیاهی، فاصله گذاری اجتماعی را بهبود می بخشد. هم‌چنین امکان تنظیم مجدد طرح پس از کنترل شیوع کرونا نیز در این طرح وجود دارد. طبیعت به‌عنوان ماده‌ای قالب‌پذیر در این کار در نظر گرفته می‌شود که با پیرایش پوشش گیاهی یا پیوندگیاهان به بخش‌های دیگر همان پارک، امکان انتقال فضاهای کوچک و شخصی احاطه شده با پوشش گیاهی را به میدان‌های بزرگ‌تر فراهم می‌کند».
از سوی دیگر، «در همان خط فکری، تعدادی از کارهای جذاب روی مدیریت زیرساخت‌های موجود در مواقع اضطراری تمرکز داشتند. نمونه‌ای از این مدیریت‌ها، تطبیق امکانات مدرسه‌های شهر برای پاسخگویی به اولین نیازهای سلامت است در عین حال که که در همان زمان ایمنی دانش‌آموزان حاضر در کلاس‌های درس نیز حفظ شود». می‌توانید برای آگاهی از جزئیات بیش‌تر به این پروژه‌ها نگاهی بیندازید.
بررسی طرح‌های برنده جایزه
همان‌طور که اشاره شد، 4 طرح برنده جوایز اول تا سوم شدند. در ادامه به بررسی هر کدام این طرح‌ها پرداخته می‌شود. نکته‌ای که با مشاهده طرح‌های برنده می‌توان فهمید این است که این طرح‌ها علاوه بر در نظر گرفتن استانداردهای بهداشتی برای جلوگیری از شیوع کرونا به مسئله سلامت روانی و حفظ روحیه کاربران طرح توجه داشته‌اند.
جایزه اول: ماسک نامرئی
فضاهای عمومی در حال خصوصی‌تر شدن هستند چون نمی‌توان سلامت و ایمنی مردم را در شرایط شیوع ویروس تضمین کرد. طرح «ماسک نامرئی» بدون این‌که معماری فضاها را محدود کند، روشی برای محافظت از سلامت و ایمنی مردم در مکان‌های اجتماعی در برابر کرونا ارائه می‌دهد. در این طرح، پارک ها به‌عنوان مکان هدف تعیین شدند؛ زیرا پارک‌ها دارای اولویت زیادی در برنامه‌ریزی‌های شهری در همه‌جای دنیا هستند. ابتدا، گذرگاه‌های عمودی با اندازه‌ای که عبور بیش از دو نفر را برای تردد از آن محدود می‌کرد، ساخته شد. در تقاطع‌ها، ارتفاع دو گذرگاه عمودی برای جلوگیری از برخورد مستقیم، متفاوت در نظر گرفته شد. فضاهای شخصی که در امتداد این گردشگاه‌ها بنا شده است، این امکان را می‌دهد که کاربرن بدانند این فضا فقط برای یک نفر تعبیه شده است. هم‌چنین، می‌توان امیدوار بود که در دوران پسا کرونا بتوان از این مکان هم‌چنان به‌عنوان پارک استفاده کرد.
جایزه دوم: منطقه مدرسه‌ای
در این طرح یک مدرسه به‌عنوان یک راه حل مکانی پیشنهاد شد. نقش مدرسه برای زیرساخت‌هایی که فراهم می‌آورد، در این طرح مطرح است. زیرساخت‌هایی مثل یک خلا در شهری متراکم، راهبرد استقرار در فاصله‌های 1 کیلومتری یا امکان استفاده از فضا، مدرسه را به گزینه‌ای جذاب کرده است. به‌ویژه، مزیت استقرار در مدارسی که بر اساس استاندادهای اجرایی، به‌طور مساوی توزیع شده‌اند، این است که این زیرساخت می‌تواند برای پیاده‌روی شهروندان (8 تا 10 دقیقه پیاده‌روی) مورد استفاده قرار بگیرد. علاوه بر این، مدرسه می‌تواند به‌عنوان زیرساختی مناسب در راستای هماهنگی نهادهای حاکمتی با قرارداد سبز جدید (GND) در نظر می‌گیرد. این به معنای امکان توسعه مدرسه به‌عنوان پایگاه مدیریت عمومی منطقه‌ای و جامعه محلی در سازمان شهری دوران پسا کرونا است.
جایزه‌‌های سوم:
1- اتوبوس-رستوران
اگر چه در شرایط فعلی، حفظ فاضله فیزیکی ضروری است اما این‌که بتوانیم سلامتی روحی‌مان را حفظ کنیم، دشوار است. اتوبوس-رستوران گیاهی فضای امنی را برای مردم چه در دوران کرونا و چه دوران پسا کرونا فراهم می‌آورد که در کنار افراد مورد اعتمادشان غذا بخورند و زمان خود را سپری کنند. همان‌طور که می‌دانید ویروس کرونا بسیار عفونی است و می‌تواند از طریق سطوح اشیاء نیز انتقال پیدا کند. طرح اتوبوس-رستوران با انتخاب موادی که ویروس کرونا روی ان در کم‌ترین زمان ممکن زنده می‌ماند و نیز ضدعفونی کردن سطوح، به بهترین شکل از گسترش کرونا در فضاهای عمومی جلوگیری می کند. میزها، ظروف مختلف، سینک ظرفشویی، روکش دستمال توالت و غیره به‌صورت مسی طراحی شده‌اند که ویروس کرونا روی آن فقط تا 4 ساعت زنده می‌ماند. با در نظر گرفتن هزینه‌ها، همه چیز از مس ساخته نشده است و از آلومینیوم و شیشه به‌عنوان مکمل استفاده شده است. برای این که همه مردم شهر این فضا را تجربه کنند، مکان قرارگیری اتوبوس-رستوران هر دو هفته عوض می‌شد.
2- همه برای من هستند
این پروژه، فضایی از زندگی را ارائه می‌دهد که هر فعالیت و استقلال شخصی را در بر می‌گیرد. این طرح دوران پسا کرونا با در نظر گرفتن یک ساختمان به‌عنوان ترکیبی از واحدها و ایجاد گروه‌هایی از فضاهای واحد برای هر کار شروع می‌شود. هر فرد می‌تواند اندازه و شخصیت فضا را برای برآورده‌سازی نیازهای زندگی‌اش تعیین کند. در صورت نیاز، این فضاهای واحد می‌توانند فضای همسایه در ارتباط باشند و باز شوند. اگرچه افراد نمی‌توانند به‌صورت فیزیکی با یکدیگر در تماس باشند، یک نوع «اشتراک شناختی» را تجربه می‌کنند. به این صورت که افراد در یک فضا از طریق ارتباط غیر مستقیم و با استفاده از 5 حس فعالیت‌های مشابه با یکدیگر انجام می‌دهند.
سخن آخر
قطعا کرونا یک معضل جدی در سرایر دنیا است به حدی که می‌توان جهان را دو دوره پیش از کرونا و دوران پسا کرونا تقسیم‌بندی کرد. در دوران پسا کرونا زندگی ما دستخوش تغییراتی می‌شود. در حوزه معماری نیز باید تغییراتی ایجاد کرد. در سئول مسابقه‌ای با هدف آماده‌سازی دنیا برای دوره پس از کرونا در حوزه معماری انجام شد. 4 طرحی که برنده مسابقه شدند، راهکارهای خوبی برای جلوگیری از شیوع کرونا پیشنهاد دادند که علاوه بر سلامت جسمی، سلامت روحی مردم را نیز لحاظ کرده‌اند. که اگر دولت‌ها با اجرای این طرح‌ها در کشورهایشان موافقت کنند، علاوه بر کاهش شیوع کرونا، شاهد بهبود سلامت روانی مردم نیز خواهند بود.
