مبحث ۱۶ مقررات ملی ساختمان بیانگر حداقل الزامات در مورد تاسیسات بهداشتی است. در این مبحث مواردی از قبیل: لوله‌کشی و ذخیره سازی آب مصرفی در ساختمان، لوله‌کشی فاضلاب بهداشتی، لوله‌کشی آب باران ساختمان، توزیع آب مصرفی در ساختمان، بست و تکیه‌گاه، ارائه شده است.
رعایت حداقل ظوابط اشاره شده در مبحث ۱۶ برای موارد زیر که در داخل ساختمان انجام می‌شود، الزامی است:
- لوله کشی و ذخیره‌سازی آب مصرفی
- لوله کشی فاضلاب بهداشتی
- لوله کشی هواکش فاضلاب
- لوازم بهداشتی
- لوله کشی آب باران
دامنه کاربرد مبحث ۱۶
طراحی، نظارت، انتخاب مصالح و دستگاه‌ها، اجرای کار، تعمیر، تغییر و نگهداری و بهره‌برداری تاسیساتی، باید طبق الزامات مندرج در این مبحث انجام شود. تاسیسات بهداشتی ساختمانهای موجود، که پیش از انتشار رسمی این مبحث از مقررات به طور قانونی مورد استفاده قرار گرفته اند، مشمول الزام قانونی رعایت مقررات این مبحث نیستند. هر نوع تغییر یا نوسازی در تاسیسات بهداشتی ساختمانهای موجود باید با رعایت الزامات مندرج در این مبحث انجام گیرد. از زمان انتشار رسمی این مبحث، ادامه کار در ساختمانهای نیمه تمام باید با رعایت الزامات این مبحث انجام شود.
موارد زیر خارج از محدوده این مقررات است:
-
طراحی و اجرای حوضچه پمپاژ فاضلاب و لوله‌کشی فاضلاب بعد از پمپ که فاضلاب در آن تحت فشار جریان می‌یابد
-
طراحی، اجرا و کنترل دستگاههای تولید آب گرم مصرفی ساختمان‌ها (مبحث ۱۴ مقررات ملی ساختمان)
- طراحی، اجرا و کنترل تاسیسات آتش نشانی ساختمان‌ها (مبحث ۳ مقررات ملی ساختمان)
- طراحی، اجرا و کنترل لوله کشی گاز طبیعی ساختمان‌ها (مبحث ۱۷ مقررات ملی ساختمان)
- لوله کشی آب مصرفی و فاضلاب در فرایندهای تولیدی در ساختمان های صنعتی
- لوله کشی آب مصرفی و فاضلاب در لوازم و دستگاههای ویژه در ساختمانهای درمانی
لوله کشی فاضلاب شیمیایی در آزمایشگاه‌ها و کاربری های مشابه
تغییرات ویراش چهارم مبحث ۱۶
یکی از موارد مهم مورد بحث در جریان بازنگری اخیر مبحث موضوع امکان دسترسی به لوله‌های تاسیساتی در هر شرایط بود. عبور لوله‌های تاسیساتی یک واحد سختمانی از ملاک خصوصی واحدهای دیگر، از جمله لوله‌های فاضلاب طبقات بالا که معمولاً در سقف کاذب طبقه زیرین اجرا می‌شود، از نظر دسترسی اغلب مورد سوال مهندسان ناظر و دست اندرکاران نگهداری و راهبری تاسیسات ساختمان‌ها است. روشن است که راه حل این مشکل بیش از آن که تاسیساتی باشد، یک موضوع معماری است که باید مسیر عبور لوله‌ها و سایر شبکه‌های تاسیساتی در طراحی معماری ساختمان مد نظر قرار گیرد. الزام حل این مشکل بین رشته‌ای که با حضور مسئولین کمیته‌های تخصصی مباحث بیست و دو گانه مقررات ملی ساختمان در جلسه شورای تدوین مقررات مطرح و به تصویب رسیده است می‌تواند با همکاری و هماهنگی کامل بین بخش‌های مختلف طراحی ساختمان یکی از مشکلات جدی چندین ساله مطرح در ساختمان‌ها را رفع نماید. تغییرات عمده در متن ویرایش حاضر این مبحث نسبت به ویرایش قبلی را می‌توان به شرح زیر برشمرد:
-
بازنگری در فصل توزیع آب سرد و گرم مصرفی و محدود کردن میزان آب خروجی از شیرهای برداشت لوازم بهداشتی، به منظور بهینه سازی مصرف آب.
-
بازنگری در مشخصات مصالح مورد استفاده در توزیع آب سرد و گرم مصرفی از نظر میزان مجاز سرب و دمای کار مصالح مورد استفاده در سیستم آب گرم مصرفی.
-
بازنگری در مسیر عبور لوله‌های تاسیسات بهداشتی در ساختمان‌ها با هدف حفظ استقلال واحدهای ساختمانی و دسترسی آسان به لوله‌ها.
-
شفاف سازی و تاکید بر غیر قابل اشتعال بودن لوله‌های پلاستیکی مورد استفاده در لوله کشی فاضلاب، هواکش فاضلاب و آب باران که معمولاً خالی از آب هستند و به صورت غیر مدفون در ساختمان نصب می‌شوند، با هدف جلوگیری از گسترش حریق در ساختمان‌ها.
-
اضافه شدن الزامات مربوط به پیش بینی مسیر تخلیه ثانویه یا اضطراری آب باران بام ساختمان‌ها.
-
اضافه شدن الزامات مربوط به نصب لوازم بهداشتی ویژه استفاده افراد معلول در فصل دوم مبحث که در این ویرایش به لوازم بهداشتی اختصاص یافته است.
-
اضافه شدن پیوست شماره ۱۰ با عنوان فهرست بازرسی مراحل طراحی تاسیسات بهداشتی ساختمان با هدف راهنمایی مهندسان در طراحی تاسیسات بهداشتی ساختمان‌ها و کنترل سرفصل‌های کارهایی که باید انجام شود.
مبحث ۱۶مقررات ملی ساختمان ویرایش چهارم سال ۱۳۹۶
