مقدمه
برای استفاده از بتن، به عنوان یکی از پرکاربردترین مصالح مصرفی در ساخت و ساز، باید نکاتی را مدنظر قرار داد تا بتوان از تمام ظرفیت بتن در مراحل مختلف ساخت و ساز و در المان های مختلف سازه بهره برد. یکی از حساس ترین نکاتی که در طول چرخه تولید تا مصرف بتن باید به آن توجه نمود، بحث انتقال بتن از محل ساخت و نحوه بتن ریزی در قالب مورد نظر است.
به عنوان مثال، انتقال بتن از محل ساخت تا مکان پروژه نباید آنقدر طولانی باشد که بتن به مرحله گیرش و سفت شدگی برسد، همچنین نباید این انتقال به نحوی انجام شود که موجب جداشدگی اجزای مختلف بتن از هم شود. یا در طول بتن ریزی باید نکات مربوط به نحوه بتن ریزی صحیص رعایت شود تا از جداشدن سنگدانه های بتن جلوگیری شود.
روش های انتقال بتن
انتقال بتن یکی از اصلی ترین مراحل در فرآیند تولید تا مصرف بتن به شمار می رود. به طور کلی انتقال بتن از محل ساخت تا محل پروژه باید به نحوی باشد که در مشخصات بتن، به خصوص اسلامپ، مقدار هوا، میزان یکنواختی و نسبت آب به سیمان آن، تغییری صورت نگیرد. همچنین در طول مدت حمل بتن، باید به مواردی از جمله جداشدن مواد تشکیل دهنده از یکدیگر، آب انداختن بتن و امکان ورود مواد خارجی به مخلوط به بتن توجه کرد و از آن ها جلوگیری نمود.
با توجه به موارد گفته شده در بالا، نسبت به شرایط موجود در هر پروژه (شرایط کارگاهی، حجم کار پروژه، ارتفاع المان مورد نظر برای بتن ریزی و فاصله انتقال) باید یکی از شیوه های انتقال بتن که در زیر به آن ها اشاره شده را انتخاب نمود:
| روش انتقال | عکس نمونه | موارد مصرف |
| انتقال دستی توسط استانبولی و زنبه برای استانبولی: |  | – وزن قابل حمل: ۲۵ کیلوگرم (۱۰ لیتر) – حداکثر مسافت حمل: ۲۵ متر برای زنبه: – وزن قابل حمل: ۶۰ کیلوگرم (۲۵ لیتر) – حداکثر مسافت حمل: ۲۵ تا ۳۰ متر |
| انتقال توسط چرخ دستی یا فرغون |  | – وزن قابل حمل: ۱۲۵ تا ۱۵۰ کیلوگرم (۵۰ تا ۶۰ لیتر) – حداکثر مسافت حمل: ۱۰۰ متر -مسافت حمل بهینه: ۱۰ متر |
| (فرغون موتوری) انتقال توسط دامپر |  | – وزن قابل حمل: ۲۵۰ تا ۷۵۰ کیلوگرم (۱۰۰ تا ۳۰۰ لیتر) – حداکثر مسافت حمل: ۳۰۰ متر -مسافت حمل بهینه: ۱۰۰ متر |
| انتقال توسط دلو یا جام |  | – حجم قابل انتقال: ۱۰۰ تا ۱۰۰۰ لیتر – حداکثر مسافت حمل: – -مسافت حمل بهینه: – |
| انتقال توسط ناوه (سطح شیبدار یا شوت) |  | – وزن قابل حمل: بسته به پروژه – حداکثر مسافت حمل: نزدیکترین محل نسبت به قالب -مسافت حمل بهینه: – |
| انتقال توسط شوت سقوطی |  | – وزن قابل حمل: بسته به پروژه – حداکثر مسافت حمل: نزدیکترین محل نسبت به قالب -مسافت حمل بهینه: – |
| انتقال توسط کامیون مخلوط کن (تراک میکسر) |  | – وزن قابل حمل: تا ۶ مترمکعب (بسته به مشخصات تراک میکسر – حداکثر زمان حمل: ۴۵ دقیقه تا محل پروژه -زمان حمل بهینه: ۳۰ دقیقه تا محل پروژه |
نکات عمومی بتن ریزی
بتن ریزی با توجه به شرایط پروژه، به خصوص شرایط جوی، دارای شرایط خاصی است. به عنوان مثال، بتن ریزی برای پروژه ای که در هوای سرد اجرا می شود با بتن ریزی برای پروژه ای با همان مشخصات که در هوای گرم اجرا می شود با یکدیگر متفاوت است و هرکدام باید از قوانین خاصی تبعیت کنند. یا اینکه نکاتی که باید برای بتن ریزی سطوح شیبدار رعایت کرد با نکاتی که باید برای بتن ریزی ستون و تیرها در نظر داشت متفاوت است. اما در حالت کلی برای استفاده از بتن در پروژه های ساخت و ساز باید موارد زیر رعایت شود:
– در زمان بتن ریزی باید توجه شود تا جداشدگی در سنگدانه های بتن اتفاق نیفتد زیرا در این حالت بتن دچار کرموشدگی و افزایش نفوذپذیری شده و از کارایی آن کاسته می شود (برای این امر باید توجه داشت که بتن را نباید از فاصله زیاد رو به پایین رها کرد و یا در صورت استفاده از ویبراتور برای تراکم بتن نباید ویبراتور را خیلی در بتن ثابت نگه داشت).
– بعد از عملیات بتن ریزی باید نسبت به متراکم کردن بتن اقدام کرد تا بتن به صورت یکپارچه درآمده و میلگردها و قطعات مدفون در بتن را کاملا دربر گرفته و گوشه های قالب را نیز پر نماید.
در صورت استفاده از ویبراتور برای متراکم نمودن بتن به موارد زیر توجه کنید:
- ویبراتورها باید توسط کارگران مجرب مورد استفاده قرار گیرند
- قسمت مرتعش کننده ویبراتور حدالامکان به صورت قائم و بدون اعمال فشار (در اثر وزن خود) در بتن فرو رود
- داخل و خارج کردن ویبراتور در بتن به آرامی صورت گیرد (با سرعت حدود ۸ سانیمتر در ثانیه)
- فاصله فرورفتن ویبراتور در نقاط مختلف باید حدودا ۱٫۵ برابر دامنه عملکردی ویبراتور باشد (که با توجه به قطر ویبراتور متفاوت است) به نحوی که چند سانتیمتر همپوشانی داشته باشد
- در هر نقطه، ویبراتور باید حدود ۵ تا ۱۵ ثانیه نگه داشته شود و سپس به آرامی از بتن خارج شود (بیش از حد نگه داشتن ویبراتور در بتن باعث جداسازی سنگدانه ها از هم و همچنین تغییر اسلامپ بتن می شود)
پس از انجام متراکم سازی بتن، باید توجه کرد که بتن به طور کامل متراکم شده باشد. برای این کار باید مشخصات بتن متراکم شده را در قسمت تحت تراکم در نظر داشت. این مشخصات عبارتند از:
- دانه های درشت در داخل بتن فرو رفته و اصطلاحا جا می افتند
- سطح بتن به صورت تقریبا یکنواخت مسطح می شود
- متوقف شدن خروج حباب های بزرگ هوا از داخل بتن
- ظاهر شدن غشای نازک (اصطلاحا فیلم) از خمیر شفاف بتن در سطح کار
- یکنواخت شدن صدای ویبراتور (در ابتدای ورود ویبراتور به درون بتن، فرکانس ویبراتور کاهش می یابد و پس از چند لحظه افزایش می یابد. وقتی بتن کاملا متراکم شده باشد، صدای ویبراتور یکنواخت می شود)
