ویژگی‌های یک ناظر موفق
۱- تسلط و اشراف علمی و اطلاعاتی ،کسی می‌تواند به نظارت ساختمان ها بپردازد که به لحاظ دانش و شناخت پیچ و خم‌ها و زیر و بم کارها، از متولیان و متصدیان امر برتر باشد. لذا نمی‌توان فرد تازه‌کار و ناآشنای به امور را به عنوان ناظر منصوب کرد.
۲- تسلط به قوانین،مقررات، آیین‌نامه‌ها، شرح وظایف ها : علاوه بر داشتن دانش علمی و شناخت تجربی کار، آگاهی کامل از قوانین و مقررات و آخرین آیین‌نامه‌ها و دستورالعمل‌ها و تسلط کامل به شرح وظایف برای عملیاتی شدن یک ناظر موفق، الزامی است. زیرا اگر ناظر نداند آن چه در صحنه‌ی عمل اتفاق افتاده یا نیفتاده، در شرح وظایف مخاطب خود هست یا نیست، نمی‌تواند له یا علیه وی مطلبی را بیان کند یا گزارشی بنویسد.
۳- شجاعت و صراحت بیان: تبحر علمی و دانش تجربی و تسلط کامل بر قوانین و مقررات، از شروط لازم برای کار نظارت است. اما اگر ناظر از شجاعت کافی برخوردار نباشد، در عمل نمی‌تواند مشکلاتی را که دیده است به زبان بیاورد و از متصدیان امور مطالبه کند. نظارت به یک روحیه‌ی چالش‌برانگیز و قاطع نیاز دارد. محافظه‌کاری و گیر افتادن در دام رودربایستی‌ها و به عبارت عامیانه آهسته رفتن و آهسته آمدن از ترس شاخ گربه‌ها، بزرگترین آفت نظارت است که عملاً جز نام و عنوانی از شغل نظارت باقی نخواهد گذاشت و جایگاه ناظر را به بی‌خاصیت‌ترین شکل ممکن تنزل خواهد داد.
۴- استقلال رأی : ناظر می‌بایست فرای ارتباطات و رفاقت‌ها و به دور از در نظر گرفتن مصالح صنفی، حزبی، همشهری‌گری و ارتباطات سازمانی، رأی و نظرش را به قصد صحیح ساختن ساختمان و اجرای درست مقررات ملی ساختمان اعلام نماید. طبیعی است، ناظری که به انتخاب مالک (بر اثر شناخت قبلی یا معرفی افراد) به نظارت ساختمانی مشغول شود،این ارتباطات را در نتیجه‌ی نظارتهای خود به منظور بقای در پست نظارت و پرهیز از اتهام نمک‌ناشناسی، لحاظ خواهد کرد.
۵- پاک‌دستی و پاک‌دامنی: ناظر، به جهت اقتداری که دارد و نتایجی که از ارسال گزارش‌هایش پدیدار خواهد شد، در معرض انواع پیشنهادهای اغوا کننده است. همان گونه که پیش‌تر اشاره شد، شجاعت یکی از ویژگی‌های نظارت است که مسدود کننده‌ی تهدید است و پاک‌دستی سپری در برابر تطمیع خواهد بود.
۶- داشتن نگاه انتقادی و ایده‌آل‌گرا: ناظر، اصولاً باید به پدیده‌های پیرامون خود نگاهی انتقادی و ایده‌آل‌گرایانه داشته باشد. فردی که با هر شرایطی سازگار است و به هر چیزی قانع است و انگیزه‌ای برای اصلاح ساختمان و اهتمامی به بهبود وضعیت مورد تحت نظارت خود ندارد، به هیچ عنوان برای کار نظارت مناسب نیست. ناظر می‌بایست همواره از نگاه مشتری و مصرف‌کننده واقعی ملک ساختمانها را مورد نظارت قرار دهد و به اصطلاح «مو را از ماست بیرون بکشد». اگر ناظر تصویری از حالت مطلوب و شرایط ایده‌آل در ذهن خود نداشته باشد، کثرت امور درست و منطبق بر قوانین، چشم او را پُر می‌کند و از بیرون کشیدن آن اندک امور ناصواب و خلاف قانون بازمی‌ماند. حال آن که وظیفه‌ی ناظر تعریف و تمجید از نیمه‌ی پر لیوان نیست، بل‌که پرداختن به چیستی و چرایی نیمه‌ی خالی لیوانی است که قرار است به دست مصرف‌کننده واقعی برسد. حتی اگر نسبت این دو نیمه ۹۰ به ۱۰ باشد، از مصرف‌کننده پول ۱۰۰ واحد را گرفته‌اند و نمی‌توان از همان ۱۰ واحد کمبود نیز چشم‌پوشی کرد.
۷- جزءنگری و نکته‌سنجی: حرفه‌ی نظارت سراسر نکته سنجی و جزءنگری است. در نظارت می‌بایست به جزئیات توجه کرد. از پر کردن چک لیست ها گرفته تا چک کردن بند به بند شرح وظایف و بررسی محیط کار و تصویربرداری از زوایای مختلف محیط و بخش‌های گوناگون و زیر و رو کردن اقلام و تجهیزات و پرسیدن سؤالات متعدد و متنوع از متصدیان امور.
۸- داشتن مهارت گزارش‌نویسی : نتیجه و خروجی کار یک ناظر، غالباً در گزارش ها ظهور و بروز می‌نماید و ناظری که توانایی نگارش گزارش نداشته باشد و نتواند دیده‌ها یش را به درستی در قالب کلمات جاری نماید، مثل کودکی است که فقط با جیغ و فریاد می‌تواند خطر را هشدار دهد، اما نمی‌تواند دقیقاً بگوید چه اتفاقی افتاده یا خواهد افتاد. لذا گماردن برخی افراد ناتوان در امر نگارش و همچنین با توجه به پیشرفت علم و فناوری، ناتوان در استفاده از رایانه و تایپ گزارش، به امر خطیر نظارت، ابتر گذاشتن و بی‌خاصیت کردن فرایند نظارت است. از جمله مهارت‌های گزارش‌نویسی، مستندنویسی است. یعنی اسنادها و ارجاعات اخبار به درستی و روشنی بیان شده باشد و از مرجع ضمیرهای مبهم و نامعلوم که اعتبار گزارش را مخدوش می‌کند، پرهیز شود.
۹- ادب و متانت: همه‌ی خصایصی که در بالا ذکرش گذشت می‌بایست در قالبی متین و مؤدبانه ارائه گردد تا ضمن حفظ حقوق و حرمت مخاطبان، حریم نظارت استوار و باصلابت باقی بماند و بهانه‌ای به دست متخلفان داده نشود. چه بسیار دیده شده است که متخلفان و آب زیرکاهان با حاشیه‌سازی و جنجال‌سازی از حضور ناظر در محل ساخت و ساز ، اصل موضوع تخلف را به حاشیه برده‌اند و از جایگاه متهم به خواستگاه شاکی نشسته‌اند تا دست پیش را بگیرند که پس نیفتند. لذا ادب و متانت ناظران می‌بایست دو برابر دیگران باشد تا برای مخاطبان این تصور اشتباه پیش نیاید که ناظر به واسطه‌ی جایگاهش، خودش را گرفته است و از موضع بالا به پایین صحبت می‌کند. در تمامی جملات می‌بایست عدم انطباق کارهای صورت گرفته با مقررات ملی ساختمان اعلام کرد که اولاً اثبات شود نظر گفته شده بر اساس رأی و سلیقه‌ی شخصی نیست و ثانیاً آن چه بیان می‌شود از سر وظیفه و از زبان قانون است نه از زبان من ناظر.
۱۰- صبر و حوصله: امر نظارت بی‌شباهت به کار قضاوت نیست. نه از سلام و علیک گرم یک نفر می‌بایست زیاده از حد در خصوص وی خوش‌بین شد و نه از تحویل نگرفتن فردی دیگر درباره‌ی او گمان بد اندیشید. برای دستیابی به کنه و غایت امور باید صبر و حوصله به خرج داد و به جای پرداختن به اخلاق مالکان به کارهای انجام شده و مقایسه با مقررات موجود پرداخت
۱۱- حمایت مقام مافوق: آخرین و مهم‌ترین رمز موفقیت یک ناظر، حمایت مقامات مافوق از ناظران است. (سازمان نظام مهندسی )، زیرا ناظر، افسری است که در خط مقدم می‌جنگد؛ اگر جایی با بی‌اعتنایی یا پرخاشگری و تندخویی مواجه شد و خاطیان اخطار نگیرند و مجازات نشوند، حنای این ناظر دیگر رنگی ندارد. اگر با ارسال گزارش‌های تخلفات یک متصدی یا مجری امر، با متخلفان برخورد نشود و به عبارت دیگر، پشت جبهه از خط مقدم حمایت نکند، تیغ این ناظر نیز دیگر برنده نیست. در این گونه مواقع باید فاتحه‌ی ناظر و نظارت را خواند.
منبع: علیرضا کبیری رهنی
