روش اجرای سیستم ساختمان‌های بتن مسلح با قالب عایق ماندگار
بسته‌بندی، انبارکردن و حمل‌ونقل
قطعات سیستم قالب‌های عایق ماندگار می‌تواند به‌طور افقی بر روی هم چیده شده و به‌وسیلۀ نوارهای پلی‌پروپلین، به هم بسته شوند. قطعات سقف در ردیف‌هایی با فاصلۀ جانبی ۵۰ میلی‌متر، در کنار هم انبار می‌شوند. در انبارکردن قطعات دیوار، باید به این نکته توجه کرد که بست‌های پلی‌پروپیلن روی هم‌دیگر قرار نگیرند. در حمل قطعات، باید از قراردادن مصالح دیگر در زیر و یا روی آن‌ها خودداری کرد. همچنین در هنگام حمل، باید قطعات با روش‌های مطمئن بسته شوند، تا در اثر حرکت‌های کنترل‌نشده در هنگام حمل آسیب نبینند. از وسایل مختلفی مانند لودر یا جرثقیل می‌توان برای حمل و تخلیه قطعات استفاده کرد. در صورت حمل قطعات با لودر باید هنگام بلندکردن آن‌ها از زمین به مرکز جرم قطعات توجه شود. فاصلۀ چنگ‌کهای نگهدارنده از مرکز جرم قطعات نباید بیش از ۱ متر باشد. بارگیری و تخلیۀ قطعات باید از کنار وسیله صورت گیرد.
درصورتی‌که از جرثقیل استفاده می‌شود، برای حمل قطعات می‌توان از روش‌های مختلفی بهره گرفت. اما در هر حال باید توجه کرد که برداشتن قطعات به‌شکل نامتقارن می‌تواند سبب آسیب‌دیدن آن‌ها شود. هنگامی‌که از جرثقیل برای حمل قطعات استفاده می‌شود، باید تسمۀ پشت قطعۀ چوبی که از قطعات کمی بزرگتر است، به‌خوبی در جای خود ثابت شود. هرچند این روش برای حمل قطعات در مقیاس وسیع به‌کار می‌رود، ولی سبکی قطعات در این سیستم و راحتی حمل آن‌ها، این امکان را فراهم می‌سازد تا یک کارگر بتواند به‌آسانی این قطعات را حمل کند. برای مثال یک قالب دیواری (با عرض ۱۲۰۰ میلی‌متر و ارتفاع ۳۱۵۰ میلی‌متر) درصورتی‌که از فوم‌هایی به ضخامت ۵۰ تا ۱۰۰ میلی‌متر ساخته شده و فضای مابین فوم‌ها ۱۵۰ میلی‌متر باشد، حدود ۳۵ کیلوگرم وزن دارد و به‌سادگی توسط یک کارگر قابل حمل و نصب است.
در انبار کردن قطعات در کارگاه باید به نکات زیر توجه شود:
۱) تخلیۀ قطعات به‌شکل مستقیم بر روی زمین مجاز نیست، زیرا ممکن است موجب آسیب‌دیدن قطعات شود.
۲) قطعات باید بر روی یک صفحۀ افقی و مسطح به‌شکل لایه‌های افقی انبار شوند.
۳) حداقل ۲ پایۀ باربر باید در زیر هر ردیف از قطعات قرار گیرد، تا از تغییرشکل قطعات جلوگیری شود.
۴) اگر طول قطعات، از ۶ متر بیشتر باشد، یک پایۀ کمکی دیگر در بین دو پایۀ ابتدایی و انتهایی لازم است.
۵) قراردادن قطعات با فاصلۀ افقی محوری بیش از ۲۵۰ میلی‌متر، مجاز نیست.
۶) قطعات دیواری منفرد را می‌توان به‌شکل عمودی هم انبار کرد.
بررسی قابلیت‌های اجرایی این نوع سیستم
- امکان اجرای طرح‌های معماری و نقشه‌های مدولار و غیرمدولار
- خاصیت تعمیرپذیری پس از اجرا
- سبکی قطعات و حمل و نقل آسان
- نیاز به ابزارهای ساده و محدود
الزامات روش اجرای ساختمان‌های بتن مسلح دیوار باربر با قالب ماندگار:
۱- سیستم سازه‌ای حاصل از این روش اجرا به عنوان سیستم دیوار باربر با کاربری ساختمان‌های مسکونی، در انواع زمین‌ها و کلیه پهنه‌های لرزه‌خیزی ایران بر اساس آخرین ویرایش استاندارد ۲۸۰۰ ایران و با احتساب تأمین الزامات مربوطه بلامانع است.
۲- بارگذاری ثقلی و لرزه‌ای سیستم سازه‌ای حاصل از این روش اجرا به ترتیب بر اساس آخرین ویرایش‌های مبحث ششم مقررات ملی ساختمان و استاندارد ۲۸۰۰ ایران صورت گیرد.
۳- طرح سازه‌ای سیستم سازه‌ای حاصل از این روش اجرا بر اساس مبحث نهم مقررات ملی ساختمان یا آئین نامه ۰۵- ۳۱۸ACI و ویرایش‌های بعد از آن صورت گیرد.
۴- حداکثر ارتفاع مجاز ساختمان ۴ طبقه یا ۱۵ متر از تراز پایه است.
حداقل ضخامت دیواره‌های بتنی نباید از ۱۵ سانتی‌متر کم‌تر باشد.
۵- مشخصات کلیه مصالح مصرفی مربوط به اجزاء قالب‌بندی ماندگار، باید مطابق با استانداردهای بین‌المللی معتبر و اسناد ارائه شده باشد.
۶- مشخصات سایر مصالح مصرفی باید مطابق استانداردها و آئین‌نامه‌های ملی یا معتبر بین‌المللی باشد.
۷- پلی‌استایرن منبسط شونده باید از نوع کندسوز مطابق با استاندارد ASTM یا سایر استانداردهای معتبر بین‌المللی باشد.
۸- محافظت پلی‌استایرن با ضخامت کافی از اندودهای مناسب با توجه به شرایط داخلی و خارجی صورت گیرد.
۹- مقاومت لازم در برابر آتش با توجه به تعداد طبقات برای دیوار و سقف مطابق مبحث سوم مقررات ملی ساختمان در خصوص حفاظت ساختمان‌ها در مقابل حریق و الزامات نشریه ۴۴۴ مرکز تحقیقات ساختمان و مسکن مربوط به مقاومت جداره‌ها در مقابل حریق تأمین شود.
۱۰- تمهیدات لازم جهت صدابندی دیوار و سقف مطابق با مبحث شماره ۱۸ مقررات ملی ساختمان به عمل آید.
۱۱- رعایت مباحث مربوط به صرفه‌جویی در مصرف انرژی مطابق مبحث شماره ۱۹ مقررات ملی ساختمان ضروری است.
۱۲- پوشش ملات مناسب برای مفتول‌های فولادی در بدنه داخلی و خارجی تأمین شود.
۱۳- تمهیدات لازم در شرایط اقلیمی مختلف کشور برای پوشش نهایی جهت مقابله در محیط‌های خورنده و نیز استفاده از فولاد گالوانیزه در این محیط‌ها و رعایت الزامات مربوط به مبحث نهم مقررات ساختمان ملی الزامی است.
اجرای دیوار باربر
برای نصب و اجرای دیوار باربر بر روی پی، باید ابتدا به‌طور دقیق محل قرارگیری دیوار و امتداد آن، با ریسمان رنگی مشخص شود. سپس در روی امتداد مذکور ناودانی از ورق خم‌شده قرار گرفته و توسط تفنگ هیلتی در جای خود محکم شود. پس از آن، انتهای قطعۀ دیواری در روی ناودانی قرار گرفته و پس از ترازکردن و قراردادن میلگردهای افقی و میلگردهای انتظار طبقات بالاتر، دیوار بتن‌ریزی می‌شود. میلگردهای دوسر رزوه شده هر ۲۰ سانتی‌متر بین دو جدارۀ قالب اجرا می‌شوند تا فشار بتن‌ریزی را تحمل کنند. بدین‌ترتیب یک دیوار تا ارتفاع ۴ متر می‌تواند در یک مرحله بتن‌ریزی شود.
کاربرد قطعات برای ایجاد گوشه و قوس
برخی از قطعات تولیدشده در روش قالب‌های عایق ماندگار به گونه‌ای هستند که امکان ایجاد تقاطع‌های ۹۰ درجه و ۱۳۵ درجه و قوس را به‌سهولت فراهم می‌کنند.
سقف
در سیستم سازۀ بتن مسلح با قالب عایق ماندگار، سقف از قطعاتی به عرض ۶۰ سانتی‌متر و طول دلخواه تشکیل می‌شود. پس از آماده‌شدن دیوارهای باربر، قطعات سقف در دهانۀ بین دو دیوار قرار می‌گیرند. سپس زیر سقف در فواصل حدود ۲ متر شمع‌بندی می‌شود. به‌دلیل شکل خاص مقطع سقف، از قرارگرفتن هر دو قطعه در کنار هم فضای شکل‌گیری تیرچه‌های فرعی ایجاد می‌شود. میلگردهای تیرچه براساس محاسبات سازه‌ای در این محل قرار می‌گیرند. در محل تلاقی دیوار و سقف نیز میلگردهای لازم براساس محاسبات و حداقل‌های آیین‌نامه‌ای اجرا می‌شود. در مرحلۀ آخر شبکۀ میلگرد حرارتی به‌صورت جوش‌شده یا به روش متعارف، در محل خود قرار می‌گیرد و بتن سقف ریخته می‌شود. پوشش نهایی سقف از ورق گالوانیزۀ طرح‌دار اجرا می‌شود. این نوع ورق‌ها با استفاده از دستگاه‌های شکل‌دهنده ساخته می‌شوند.
دیوار جداکننده
پس از اتمام اجرای دیوارها و سقف، پروفیل‌های دیوارهای جداکننده به سقف و کف بنا پیچ می‌شوند و پس از آن دیوارها به‌سادگی به این پروفیل‌ها متصل می‌گردند.
نازک‌کاری
اگر بین ساخت دیوار و مرحلۀ نازک‌کاری بیش از ۲ ماه وقفه ایجاد شود، ممکن است سطح فوم پلی‌استایرن زرد شده و پوسیدگی آن در اثر تابش اشعه ماوراء بنفش خورشید، آغاز شود. از سوی دیگر این امکان وجود دارد که این فرسایش در اثر تماس فوم‌ها با باد و باران نیز رخ دهد. فاصلۀ زمانی مجاز مابین مرحلۀ ساخت و نازک‌کاری، بستگی به محل احداث ساختمان، جهت ساختمان و فصل سال دارد. برای مثال در فصل بهار این زمان در حدود یک ماه برآورد می‌شود.
برای محافظت فوم‌های پلی‌استایرن از تابش‌های فوق‌الذکر، باید سطح آن‌ها با لایه‌ای از اندود پوشانده شود. برای نازک‌کاری داخلی از پانل‌های گچی که به‌طور مستقیم بر روی درپوش‌های پلاستیکی دیوار پیچ می‌شوند، استفاده می‌شود. با استفاده از شبکۀ پلاستیکی یا توری فلزی که بر روی سطح دیوار محکم می‌شود، عملیات گچ‌کاری را نیز می‌توان به روش‌های متداول انجام داد. در اکثر موارد نصب ورقه‌های گچی، باید در مکانی صورت گیرد که گیره‌های پلی‌پروپیلن موجود باشد. درزهای میان پانل‌های دیواری، توسط مقاطع H از جنس PVC هوابندی می‌شوند. مراحل اجرای اندودهایی با پایۀ چسب بر روی پانل‌های روش قالب‌های عایق ماندگار، مشابه مراحل اندودکاری سایر سطوح با این اندودها است.
در صورت استفاده از ملات ماسه آهک برای نازک‌کاری، در ابتدا باید لایۀ آستری (به اندازۀ نیمی از ضخامت تمام‌شده) اجرا شود. این عمل با قراردادن یک لایۀ توری مسلح‌کننده، انجام می‌شود. پس از اجرای کامل لایۀ آستر، لایه‌های بعدی اندود اجرا می‌شوند، تا اندود به ضخامت نهایی و مطلوب برسد. ممکن است توری فولادی (رابیتس) با شبکه‌ای به ابعاد ۱۰۷۱۰ میلی‌متر و یا توری‌های فایبرگلاس با همین مشخصات، برای تقویت و مسلح‌کردن اندود به‌کار گرفته شوند. این توری‌ها با قرارگرفتن روی بست‌های پلی‌پروپیلن محکم شده و به ساختار اصلی متصل می‌شوند. برای بهبود چسبندگی اندود ماسه آهک و فوم‌های پلی‌استایرن، می‌توان تمهیدات تکنیکی زیر را به‌کار برد:
۱) افزودن مواد افزودنی مخصوص برای بالابردن چسبندگی لایۀ اندود به فوم‌ها
۲) قراردادن توری فایبرگلاس در پشت بست‌های پلی‌پروپیلن و اجرای لایۀ اندود روی آن، به‌شکل دستی و یا مکانیکی
۳) استفاده از اندودهایی با پایۀ چسب، منوط به درنظرگرفتن ملاحظات و توصیه‌هایی که از طرف کارخانۀ سازنده در این زمینه (برای مثال دربارۀ ضخامت هر لایه از چسب و یا روش اجرا) ارائه شده است.
برای اجرای نازک‌کاری داخلی در این سیستم صفحات گچی بسیار مناسب هستند. آن‌ها به‌راحتی و به‌طور مستقیم، با پیچ‌های خودکار به بست‌های پلی‌پروپیلن متصل می‌شوند. اگر لازم باشد، می‌توان از مقدار کمی چسب گچی، در بین بست‌ها استفاده کرد. البته می‌توان از بست پلی‌پروپیلن، پانل گچی و پیچ‌های خودکار نیز برای اجرای نازک‌کاری استفاده کرد. نازک‌کاری سقف اجراشده با این سیستم، با قراردادن پانل‌های گچی و یا اندود گچی انجام می‌پذیرد.
پانل‌های گچی به‌کمک پیچ‌های خودکار (مانند پیچ‌های TN) به پروفیل‌های جاسازی‌شده در پانل‌های فومی، متصل می‌شوند. این پروفیل‌ها ممکن است به‌طور کامل در فوم قرار گیرند و یا از یک سمت با فوم‌ها در تماس باشند. اندودها نیز می‌توانند با دو روش کلی ملات‌های با پایۀ چسب و یا ملات‌های گچی انجام پذیرند، که روش اجرای آن‌ها مشابه روش‌های ذکرشده درمورد دیوارها است. اگر لازم باشد پیش از برپایی دیوارهای جداکننده، کابل‌ها و یا سیم‌ها داخل لوله‌های خرطومی در داکت‌هایی قرار داده می‌شوند. پس از آنکه همۀ اجزا برپا شد، نازک‌کاری با پانل‌های گچی و یا اندود گچ انجام می‌پذیرد.
منبع: فنّاوری‌های نوین ساختمانی، محمود گلابچی، حامد مظاهریان، انتشارات دانشگاه تهران، ۱۳۹۱
