شهر بم در ۱۹۳ کیلومتری جنوب غربی کرمان و در دشت کویر واقع شده است. در تپه‌های بیدرون که در ۱۵ کیلومتری این شهر واقع شده‌اند قدیمی‌ترین نشانه‌های تمدن یافت شده است. شهر بم به دلیل وجود ارگ بم در آن شهرت جهانی دارد و در گذشته به پاریس ایران معروف بوده است.
در دامنه صخره‌ای در شمال شرقی شهر بم قلعه‌ای مستحکم قرار داشته که مردم آن را ارگ بم می‌نامیدند و دورتادور این قلعه سترگ خندق‌هایی وجود داشت که ارگ را از یورش دشمنان محافظت می‌کرد. در واقع این قلعه و مجموعه بناهایی که در اطراف آن شکل‌گرفته‌اند شهر قدیم بم است که تا به امروز و باوجود بلایای طبیعی و آسیب‌های انسانی همچنان پابرجا بوده و به نام ارگ بم شناخته‌شده است.
وقتی پاتی نجر جهانگرد انگلیسی در حدود ۱۱۸۹ خورشیدی وارد بم شد، قلعه آن را مستحکم دیده و ذکر می‌کند: به قدری آن را مستحکم کرده‌اند که شاید در همه ایران از این حیث بی‌نظیر باشد.
در خصوص تاریخ شکل‌گیری و ساخت ارگ بم بین دوره‌های اشکانی و حتی قبل از آن در دوره هخامنشی اختلاف‌نظر وجود دارد ولی بیشتر بناهای آن به دوره تیموری تا قاجار بازمی‌گردد.
ارگ بم در مسیر جاده ابریشم قرار دارد و مساحت آن تقریباً به ۲۰۰ هزار مترمربع می‌رسد و بزرگ‌ترین بنای خشتی جهان است.
این بنا در فهرست میراث جهانی یونسکو با عنوان «بم و فضای فرهنگی آن» به ثبت رسیده است.
بخش‌های مختلف ارگ بم
ارگ بم دارای قسمت‌های مختلفی ازجمله دروازه اصلی، بازار، میدان تکیه، مسجد بزرگ ارگ، مجموعه میرزا نعیم، مسجد کوچک، کاروانسرا، زورخانه، حمام ارگ، دروازه حصار دوم، مدرسه یا خانقاه ارگ، اسطبل، قورخانه، محل آسیاب بادی، خانه حاکم، چهارفصل، چاه اصلی ارگ، بقایای محله قدیم، کناری محله یا غلام محل، دروازه کت کدم و زندان است.
بنای حاکم‌نشین دارای پنج طبقه است که در میان قلعه و روی صخره‌ای طبیعی بنا شده است.
با توجه به اینکه این ارگ در مسیر جاده شرق به غرب قرار گرفته همواره مورد توجه بوده و تا حدود هشتاد سال قبل از بخش حاکم‌نشین آن به‌عنوان ژاندارمری استفاده می‌شده و درواقع زندگی در آن تا اواسط دوره قاجار در جریان بوده است.
ارگ بم از دو بخش اصلی تشکیل شده است:
بخش اول بخش حکومتی است که در درونی‌ترین دیوار قرار گرفته و دژ نظامی، عمارت چهارفصل، سربازخانه، چاه آب چهل متری و یک اسطبل با گنجایش ۲۰۰ اسب در آن قرار دارد.
بخش دوم بخش رعیت‌نشین ارگ است که در اطراف بخش حکومتی شکل گرفته و شامل ورودی اصلی و حدود ۴۰۰ خانه و سایر مکان‌های عمومی است.
خانه‌ها نیز انواع مختلف داشته‌اند که با توجه به تعداد اتاق‌ها و سایر امکانات رفاهی موجود در آن‌ها متعلق به طبقه فقیر، متوسط و اشرافی بوده است.
مصالح اصلی که در ساخت این بنای بزرگ از آن استفاده شده است خشت خام، ملاط، گل رس و کاه و به‌ندرت سنگ لاشه و آجر و تنه درخت خرما است.
این بنای عظیم دارای یک ورودی اصلی است که طاق بلند آن قابل‌مقایسه با قوس‌های دوران ساسانی است که دو برج در دو طرف آن قرار دارد. زمانی که ورودی یا دروازه شهر بسته می‌شد هیچ انسان یا حیوانی نمی‌توانست به شهر وارد شود و امکانات موجود در داخل ارگ به اندازه‌ای بود که مردم به مدت طولانی می‌توانستند مایحتاج خود را بدون اینکه از شهر خارج شوند تأمین کنند.
از ویژگی‌های برجسته معماری ارگ بم برج‌های نگهبانی و رئوس تزئین شده دیوارهای مرتفع و همچنین بادگیرهای بسیار باشکوه آن است که هوای خنک و مطبوع را در فصول گرم سال برای ساکنان خانه‌ها فراهم می‌آورده است.
متأسفانه این مجموعه عظیم خشتی با ۲۵۰۰ سال قدمت در دی‌ماه سال ۱۳۸۲ براثر زلزله به‌طور کامل ویران شد و در حال حاضر متخصصان مرمت بنا مشغول بازسازی و احیای این بنای باارزش هستند.
