پیامدهای واگذاری پروژه مسکن سازی به چینی‌ها

به گزارش ساختمان آنلاین به نقل از آهن نیوز، آنگونه که مدیرعامل سازمان نوسازی شهر تهران اعلام کرده است، شهرداری با چینی‌ها بر سر ساخت 200 هزار واحد مسکونی با استفاده از فناوری های نوین ساخت، در یک دوره یک ساله، به تفاهم رسیده است. این خبر در شرایطی اعلام شده است که طی سال های اخیر و به ویژه پس از روی کار آمدن دولت سیزدهم، بحث مشارکت چینی ها در پروژه های عمرانی و کلان ایران بارها در رسانه ها و محافل کارشناسی مطرح شده است.

تحریم نفت ایران و مشکلات و موانع مربوط به بازگشت دلارهای نفتی به کشور منجر به پیگیری ایده تهاتر نفت با کالاها یا خدمات مهندسی از سوی مسوولان ایرانی شده است. از این رو، در 4 آذر سال جاری، سرانجام دولت سیزدهم موفق به جلب مشارکت شرکت های چینی در یکی از پروژه های عمرانی کشور – طرح توسعه فاز 2 شهر فرودگاهی امام خمینی(ره) – شد. پروژه ای که بر اساس برنامه ریزی های مسوولان دولتی 2.5 تا سه میلیارد دلار هزینه دارد و قرار است طی پنج سال تکمیل شود. اجرای این طرح توسعه ای فرودگاهی در شرایطی آغاز شد که از نظر کارشناسان صنعت هوایی، مهم ترین و اولویت دارترین مساله صنعت هوایی کشور هم اینک، فرسودگی و کمبود شدید ناوگان هوایی – نه توسعه فرودگاه- است. در این حال، ورود چینی ها به بازار مسکن نیز از منظر اقتصاددانان مشکلات خاص خود را ایجاد خواهد کرد.

پیامدهای منفی واسپاری بازار ساخت مسکن به چینی ها

محمد طبیبیان، اقتصاددان شهیر ایران حدود دو سال پیش در یادداشتی که در برخی رسانه ها بازتاب یافت، به این مشکلات اشاره کرده است.

به باور طبیبیان، در وهله اول، ایران سابقه چند هزار ساله در امر معماری و ساختمان دارد و دانش فنی مناسب و کارسازی در سطح وسیع در قالب شرکت ها و سازندگان منفرد وجود دارد، ورود چینی ها این بنیه را به شدت تضعیف و تخریب می کند. همان بلیه ای که واردات منسوجات ترکیه ای با صنعت نساجی کشور در چند دولت گذشته ایجاد کرد، و این صنعت را به فنا برد، بر سر فناوری بومی ساخت و ساز خواهد آمد. دوم اینکه در شرایطی که شرکت های بزرگ ساختمانی چین به دلیل استراتژی غلط اکنون در معرض ورشکستگی قرار دارند و ورشکستگی آنان کل نظام مالی چین را تهدید می کند تقدیم کردن بازار ساخت و ساز در ایران به آنان به جز نتایج نامطلوب و زیان بار عایدی برای کشور ندارد، امیدی به نجات آن شرکت ها از طریق این فداکاری هم نداشته باشید. سوم اینکه اگر چیزی به عنوان تکنولوژی پیشرفته وجود دارد که چینی ها باید به شما آموزش دهند، همین نوع انتقال تکنولوژی را از طریق توانمندسازی تولیدکنندگان داخلی ترویج کنید. چهارم اینکه اگر گفتند قرار است کار را سازندگان داخلی انجام دهند ما برایتان تکنولوژی می آوریم، معنی واقعی این گفته این است که پول را ما می گیریم کمیسیون بر می داریم و کار را به شرکت های داخلی واگذار می کنیم. این شیوه آشنایی است، در داخل هم برخی باشندگان قدرتمند همین کار را در پروژه های مختلف کرده اند. بعضاً چند لایه کار را به یکدیگر واگذار می کنند کمیسیون می گیرند ته خط کار اجرا با کسری از بودجه اولیه به‌کننده واقعی واگذار می شود، او هم در همان حد درصدی از بودجه اولیه کاری تحویل می دهد، که ضعیف و ناپایدار است، این شیوه پسندیده ای نیست.

کاهش زمان ساخت با فناوری نوین

دیروز اما سیدمهدی هدایت در مورد دلیل همکاری شهرداری تهران با چینی ها در مورد ساخت مسکن اظهار کرد: ما در شهر تهران با معضلی جدی روبه رو هستیم؛ یکی از موانع بزرگ بازآفرینی و نوسازی در بافت فرسوده و یکی از موانع نوسازی در کل شهر تهران موضوع زمان ساخت است که در اقتصاد، اشتغال و قیمت مسکن موثر است.

وی افزود: با توجه به شرایط ساخت و ساز در کشورمان، نیاز داریم یک تکنولوژی نوینی وارد موضوع ساخت و ساز در کشور شود که متأسفانه تاکنون رخ نداده است.

مدیرعامل سازمان نوسازی شهر تهران با بیان اینکه چاره ای نداریم جز اینکه به سمت تکنولوژی های نوین حرکت کنیم، گفت: اگر ما یک ساختمان را ظرف یک سال بسازیم، در سه سال-بازه زمانی که تقریبا برای احداث پروژه های حوزه مسکن باید در نظر گرفت- سه بار می توانیم چرخش سرمایه را داشته باشیم و تولید مسکن ما سه برابر خواهد شد. هزینه ساخت و قیمت تمام شده مسکن هم کاهش خواهد یافت.

هدایت تأکید کرد: اگر ما در بافت فرسوده بتوانیم شهروندان را به این باور برسانیم که در صورت همکاری و مشارکت، یک سال بعد مسکن شان را تحویل خواهند گرفت، مشارکت مردم در نوسازی بافت فرسوده چندین برابر خواهد شد.

وی ادامه داد: بعضاً زمان ساخت پروژه ها سه تا چهار سال طول می کشد و این موارد انگیزه افراد برای نوسازی در بافت‌ فرسوده را کاهش می دهد، به همین دلیل مجبوریم به سمت تکنولوژی های نوین ساخت برویم تا بتوانیم یک ساله پروژه ها را تکمیل کنیم.

مدیرعامل سازمان نوسازی شهر تهران همچنین گفت: چین در حوزه تکنولوژی ساخت مسکن پیشرفت های خوبی داشته است. در سفر گروه چینی به تهران به یک تفاهمنامه ۲۰۰ هزار واحدی رسیدیم. در سفر آینده به چین قصد بازدید از تکنولوژی ها و برگزاری جلسات فنی با شرکت های چینی را داریم تا این تکنولوژی ها به ایران منتقل شود. حضور چینی ها عملا به دلیل عملیاتی کردن مسیر ساخت مسکن ظرف یک سال در شهر تهران خواهد بود و بر اساس این تفاهمنامه قرار است چینی ها به اقتضای طراحی ایرانی ها، شهرک سازی نوین انجام داده و بستر انتقال تکنولوژی مسکن سازی سریع و به صرفه را مهیا سازند.

بر اساس این گزارش، جلب مشارکت شرکت های معتبر خارجی و سرمایه گذاران و بهره برداری از تجربه و توانمندی آنها برای ایجاد تحول در روند تولید مسکن، نوسازی بافت های فرسوده و افزایش ایمنی برای پایتخت آورده خواهد داشت. آغاز عملیات احداث مسکن در قالب محلات الگو که قرار است با طرف چینی پیش برود با رویکردهای تأمین خدمات مورد نیاز و کاهش ترافیک و آلودگی هوا، شکل دهی به فضاهای جمعی و تعامل اجتماعی در مقیاس های مختلف از حیاط اختصاصی برای هر واحد مسکونی تا فضاهای عمومی برای واحدهای همسایگی و کل محله، توجه به موضوع محرمیت و عدم اشراف، برخورداری واحدهای مسکونی از نور مطلوب و طبیعی، به کارگیری فناوری های نوین و معماری سبز و پایدار، استفاده از مفاهیم و مصادیق به روز معماری و شهرسازی ایرانی-اسلامی، عنایت به ویژگی های محیطی و واقعیت های اجرایی، رعایت تنوع متراژ واحدها برای افزایش استطاعت پذیری و برقراری انسجام اجتماعی میان ساکنان خواهد بود. استفاده از پیمانکاران داخلی و مصالح داخل کشور نیز از نقاط بارز این اتفاق خواهد بود تا علاوه بر تسریع در احداث واحدهای مسکونی کسب و کارهای داخلی مرتبط با مسکن نیز رونق بگیرند.

تهاتر ۲.۲ میلیارد دلاری نفت با مسکن سازان

در این حال، رییس کمیسیون عمران مجلس گفت: دولت توانست برای تأمین مالی ساخت مسکن، مجوز تهاتر فروش نفت با سازندگان تا سقف ۲ میلیارد و ۲۰۰ میلیون دلار را از رهبر معظم انقلاب اخذ کند.

محمدرضا رضایی کوچی رییس کمیسیون عمران مجلس اظهار کرد: رویکرد ما این است که سالانه یک میلیون مسکن ساخته شود در حال حاضر نیز ساخت بیش از ۱.۹ میلیون واحد مسکونی ذیل قانون جهش تولید مسکن آغاز شده است که میزان پیشرفت فیزیکی آنها به طور متوسط بالای ۳۰ درصد است.

وی با اشاره به اخذ مجوز دولت از رهبر معظم انقلاب برای استفاده از ظرفیت تهاتر نفت در ساخت مسکن گفت: سقف فروش نفت برای تأمین مالی مسکن، بیش از ۲ میلیارد و ۲۰۰ میلیون دلار است که به سازنده ها و تولیدکنندگان مسکن داده می شود؛ همچنین بحث تهاتر زمین های دولتی با انبوه سازان است به این صورت که زمین به انبوه ساز داده می شود و سازنده با منابع خودش اقدام به مسکن‌سازی می کند در مقابل هر یک از طرفین (دولت و انبوه ساز) بر اساس میزان قدر السهم خود، از واحدهای مسکونی ساخته شده بر می دارند.