حل معضل فرونشست در گرو تعیین تکلیف مالکیت قنوات است

دکتر علی بیت اللهی ضمن بیان مطلب فوق در گفت و گو با خبرنگار ساختمان آنلاین اظهار داشت: چنانچه از شرق تا غرب تهران مسیری را حرکت کنیم به طور متوسط هر چهار صد متر،یک قنات را قطع می کنیم و در حال حاضر حدود پنجاه هزار حلقه چاه قنات و 550 کیلومتر رشته قنات شناسایی شده که البته پیش بینی می شود معادل همین میزان نیز رشته قنات شناسایی نشده وجود دارد.

وی تاکید کرد: در حال حاضر شهرداری تهران از آب قنوات برای نگهداشت فضای سبز استفاده می کند ولی در رابطه با نگهداری و مرمت این قناتها که در زیر شهر هستند،اقدامی صورت نمی دهد.

بیت اللهی ادامه داد: بررسی ها حاکی از آن است که یکی از عوامل فرو ریزش زمین در شهر تهران قناتها و آبهای زیرسطحی هستند که متاسفانه از نظر قانونی متولی ندارند چرا که در اداره ثبت اسناد و املاک، هر کدام از این رشته قناتها دارای مالک هستند که در گذشته تعمیر و نگهداری آنها را عهده دار بوده اند.

مدیر بخش زلزله و خطر پذیری مرکز تحقیقات راه، مسکن و شهرسازی تصریح کرد: این قناتها در گذشته مسوولیت تامین آب اراضی و باغات تهران را در نقاط مختلف به عهده داشتند و دارای مالک بودند.در شرایط فعلی این باغات و مزارع که از طریق قنوات آبیاری می شدند،به ساختمان تبدیل شده اند.

وی با یادآوری این موضوع که بنابراین این قنوات از حیز انتفاع خارج شده اندو دیگر فاقد ثمر بخشی قدیمی هستند ،اذعان داشت: اما با این وجود ،این قناتها مطابق قانون در سازمان ثبت اسناد و املاک کشور ،دارای مالکیت خصوصی هستند این در حالی است که در واقعیت رها شده اند.

بیت اللهی افزود: در حال حاضر مصرف کننده اصلی آب این قنوات شهرداری تهران است اما ازآنجا که مالکیت این قنوات حقیقی است، بنابراین در هنگام ریزش و ایجاد حادثه،مسوولیتی متوجه شهرداری و سایر دستگاه ها نمی شود.

وی گفت:این مرکز پشنهاد داده با توجه به اینکه لازمه نگهداشت فضای شهر تهران استفاده از آب این قنوات است و با در گرفتن اینکه قنوات میراث ملی هستند و اساسا هم نمی شود آنها را تخریب کرد،شهرداری به عنوان مصرف کننده اصلی آب این قنوات،مسوولیت نگهداشت ،صیانت و مرمت آنها را نیز برعهده بگیرد.

بیت اللهی افزود:عملا هم وقتی فرو ریزشی در خیابانها اتفاق می افتد شهرداری پای کار می آید ،بنابراین پذیرش مسوولیت این قنوات، زحمت زیادی برای شهرداری در بر نخواهد داشت.

به گفته این مقام مسوول ،پذیرش این مسوولیت از سوی شهرداری سبب می شود که تعمیر ،نگهداری و رسیدگی ساختارهای زیرسطحی نظام مند شود.

وی درباره چگونگی ایجاد فرونشست از طریق قنوات تاکید کرد: بررسی ها حاکی از آن است که یکی از عوامل فرو نشستهای زمین قنوات است.از آنجا که در هنگام بارندگی،ساختمان سازی و گودبرداری ها ،گلوی این قنوات بسته می شود،نتیجتا آب داخلی شروع به آب شستگی خاک می کند و چون شیب تهران نیز تند است آب با سرعت خاک زیرسطحی را شست و شو می دهد و باعث ایجاد حفره می شود.

بیت اللهی افزود:این حفره ها آرام آرام ریزش می کنند و ناگهان به سطح زمین که می رسند،وسط خیابان یک فروچاله بزرگ ایجاد می شود و حتی خودروها را هم می بلعد به عنوان مثال در اثر این پدیده در میدان قیام دو نفر زیر شش متر خاک مدفون شدند و جانشان را از دست دادند.

وی گفت: مرکزتحقیقات، به شورای عالی معماری و شهرسازی پیشنهاد داد که مالکیت قنوات تعیین تکلیف شود،هنوزنتیجه ای نگرفتیم.البته مقاومت دستگاه ها برای پذیریش مسوولیت جدید طبیعی است اما اگر شهرداری برای پذیریش این وظیفه اعلام آمادگی کند،به ایمنی شهر می تواند کمک بزرگی کند.

وی درباره راهکار نگهداری و صیانت از قنوات گفت:قناتها برای اینکه ریزش نکنند نیاز به کول گذاری دارند تا از این طریق جلوی ریزش خاک گرفته شود.اگر شهرداری این مسوولیت را بپذیرد،سپس به عنوان دستگاه مسوول ،برای صیانت از این قناتها اقدامات فنی و تخصصی لازم نظیر کول گذاری را انجام خواهد داد و این امر سبب می شود که هیچ فرو ریزشی رخ ندهد.

بیت اللهی افزود: آب این قنوات ارزشمند است،وزارت نیرو می گوید مدیریت منابع آبی متعلق به این دستگاه است ،ولی وقتی صحبت از حفظ وبهره وری بهینه از قنوات شهری می شود می گوید مالکیت این قنوات مربوط به این دستگاه نیست و مربوط به بخش خصوصی است.

وی همچنین درباره دغدغه اجرای طرح نهضت ملی مسکن بر روی اراضی در معرض فرو نشست نیز گفت: شورای عالی شهرسازی و معماری مصوبه مربوط به عرصه‌های در معرض فرونشست در سراسر کشور و همچنین پروژه‌های عمرانی مرتبط را ابلاغ کرده است و با توجه به این مصوبه ،بارگذاری جمعیتی در این عرصه ها نخواهیم داشت.