محمد فرزاد، رئیس هیات مدیره انجمن تولیدکنندگان شیرآلات بهداشتی در این رابطه به « ساختمان آنلاین » می‌گوید: تعدادی از واحدهای شیرآلات، به‌خصوص در استان تهران که تعدادشان به بیش از 40 شرکت می‌رسد، عضو انجمن هستند و نظارت‌های لازم بر روی آن‌ها صورت می‌گیرد. محصولات تولید شده این شرکت‌ها طبق «روش چهاری» که اداره استاندارد دارد، سالی چندبار نمونه‌برداری می‌شوند؛ البته، در این روش از هر کالا یک‌بار نمونه‌برداری می‌شود و نمونه‌برداری‌های دیگر مربوط به دیگر کالاهاست. پیش از این، روش چهاری برای همه شرکت‌ها یکسان بود اما امروز به دلیل تحریم‌ها صرفا شرکت‌هایی تحت این روش نظارت می‌شوند که در کسب استاندارد اولیه مردود شده باشند. شیرهای متفرقه که استاندارد به آن‌ها مهر داده هم شامل این روش می‌شوند.
وی ادامه داد: متاسفانه از آنجا که تعداد واحدهای تولیدی متفرقه در کشور به بیش از 400 واحد می‌رسد، این‌ها با مجوزهای صنفی به فعالیت مشغولند. این در حالی است که واحدهای تحت نظارت انجمن از وزارت صنعت، معدن و تجارت مجوز گرفته‌اند و گواهی صنعتی دارند. در سال‌های اخیر، واحدهای صنفی مانند اتحادیه‌ها در شهرستان‌های اطراف تهران، مجوز تولید شیرآلات به کارگاه‌های کوچک و متفرقه داده‌اند که این کارگاه‌ها به دلیل داشتن این مجوز، موفق به کسب مهر استاندارد شده‌اند، چراکه قانون استاندارد می‌گوید هر کسی که دارای مجوز است، می‌تواند مهر بگیرد. اگرچه این واحدها شامل قوانین کنترلی می‌شوند اما آن چیزی که آزمایش می‌شود و آن چیزی که به بازار عرضه می‌شود، متفاوت است و می‌بایست راستی‌آزمایی‌های بیشتری در این حوزه صورت گیرد، یعنی نمونه‌برداری‌ها به صورت تصادفی و از سطح بازار انجام شود.
فرزاد در پاسخ به این پرسش که آیا ممکن است چنین شرایطی بر واحدهای تحت نظارت انجمن حاکم باشد، گقت: نمی‌توان به طور قطع گفت خیر، چراکه در هر صورت دامنه فعالیت‌ها گسترده و متفرقه است. اداره استاندارد در گذشته از لحاظ مالی تامین بود و طی طرحی با عنوان «طاها» به صورت تصادفی و حتی از شهرستان‌ها اقدام به خرید از بازار می‌کرد تا محصولات بررسی و راستی‌آزمایی شوند. بهترین نوع نمونه‌برداری هم از سطح بازار است، یعنی آنچه به دست مصرف‌کننده می‌رسد، نه آنچه کارخانه به استاندارد ارائه می‌دهد.
رئیس هیات مدیره انجمن تولیدکنندگان شیرآلات بهداشتی در ادامه عنوان کرد: استفاده از حداکثر 2.5 درصد سرب در اکثر واحدها رعایت می‌شود. نکته دیگر هم این است که تولیدکنندگان متفرقه، ریخته‌گری اختصاصی ندارند و اقدام به خرید قطعه و مونتاژ آن‌ها می‌کنند اما باید به این موضوع هم توجه کرد که قطعه‌سازان بزرگ نیز تحت کنترل استاندارد هستند و باید از آلیاژهایی استفاده کنند که آن‌ها را دچار مشکل نکند.
وی افزود: انجمن محصولات عرضه شده توسط اعضای خود در سطح بازار را خریداری و پالایش می‌کند. اگر مشکلی وجود داشته باشد، در ابتدا به آن‌ها اخطار و نمره منفی داده می‌شود. البته این نکته را هم باید در نظر گرفت که انجمن تقریبا بر حدود 40 کارخانه نظارت دارد اما استاندارد باید بر 400 تولیدکننده‌ای که مهر گرفته‌اند نظارت داشته باشد. این در حالی است که چیزی در حدود 200 تولیدکننده زیرپله‌ای وجود دارند که مهر نداشته و هیچ‌گونه نظارتی روی آن‌ها صورت نمی‌گیرد.در این میان ریخته‌گران متفرقه‌ای هم وجود دارند که در مکان‌های نامشخصی جمع شده‌اند.
فرزاد تصریح کرد: اگر نگاهی به آمار تولیدکنندگان شیرآلات در اروپا داشته باشیم، تعدادشان به 200 واحد هم نمی‌رسد اما متاسفانه این صنعت در ایران به صنعتی زیرپله‌ای تبدیل شده که هم به مصرف‌کننده آسیب می‌رساند و هم سطح قیمتی بازار را به هم می‌ریزند که این موضوع خریداران را به سمت خرید کالاهای ارزان و بی‌کیفیت سوق می‌دهد.
وی در عین حال بر لزوم تشدید نظارت‌ها تاکید کرد و گفت: نظارت بر بازار نیازمند بودجه است؛ این در حالی است که سازمان‌ها بودجه کافی برای این نظارت را ندارند. خود انجمن هم گاهی اوقات در زمینه نظارت به مشکل می‌خورد، چراکه واحدها کم‌کار هستند، مشکلات تولیدی دارند، مشکلات فروش دارند و در زمینه تامین مواد اولیه با دشواری‌های زیادی روبه‌رو هستند، به‌طوری‌که نمی‌توانند با پول حاصل از محصولات فروخته شده، مواد اولیه کافی را تامین کنند. این موارد با وزارت صمت و سازمان‌های دیگر در میان گذاشته شده و باید برای آن فکری اساسی کرد. در همین حال، نامه‌ای هم از سازمان تعزیرات مبنی بر آشفته بودن بازار شیرالات آمده که باید به آن هم رسیدگی شود. متاسفانه مردم این چیزها را نمی‌بینند و در میان سیلی از اسامی خارجی، قلابی و … سردرگم می‌شوند.
وی با اشاره به مضرات استفاده از محصولات غیراستاندارد، هشدار داد: اگر درصد فلزات آلاینده به‌کار رفته در تولید شیرآلات بالا باشد، به‌تدریج و در درازمدت آثار خطرناکی بر بدن مصرف‌کننده می‌گذارد. معضل دیگری هم که در این بخش وجود دارد، هدررفت آب است. بسیاری از شیرآلات چکه دارند و در هر 24 ساعت چیزی در حدود 17 لیتر آب هدر می‌دهند. از آنجا که آب در ایران ارزان است، مردم به دنبال تعمیر آن نمی‌روند، زیرا یا وسعشان نمی‌رسد یا اهمیتی به این موضوع نمی‌دهند.
وی در پاسخ به این پرسش که آیا امکان تهیه مواد اولیه از بورس کالا وجود دارد، می‌گوید: در حال حاضر برخی کارخانه‌های بزرگ‌تر و معدود، مواد اولیه خود را از بورس می‌خرند، اما از آن سو نیز قیمت‌‌هایشان بالاتر است، چراکه اکثر استانداردها را رعایت می‌کنند. اما به صورت کلی، عمده مواد اولیه بازار از فلزات قراضه بازار تامین می‌شود که برخی کارخانه‌ها این‌ها را تبدیل به آلیاژ کرده، با کوانتومتر عیارسنجی می‌کنند و در قالب شمش و با عیاربندی‌های مختلف به دست تولیدکنندگان می‌رسانند. موضوع مواد اولیه شیرآلات بسیار گسترده است اما در یک جمله می‌توان گفت که دو فاکتور مهم در این حوزه باید رعایت شود؛ اول، رعایت بهداشت و دوم، صرفه‌جویی در مصرف آب. یک شیر استاندارد چیزی در حدود 30 تا 40 سال عمر می‌کند و آلایندگی هم ندارد.
فرزاد اضافه کرد: وزارت صمت به دنبال بهبود بخشیدن به این حوزه است و پیگیری‌های لازم می‌بایست صورت گیرد تا مصرف‌کننده از کالای ایرانی دل‌زده نشود. گاها دیده شده کالاهای برند و بسیار معروفی که در سطح بازار مشغول به کارند، پوشش‌های مقاوم نداشته و دچار ریزش شده‌اند. 3 خط مستقیم در سراسر کشور وجود دارد که مردم می‌توانند در صورت بروز مشکل در هر مدل شیرآلاتی اعم از وارداتی، داخلی، صادراتی و … با آن‌ها به صورت 24 ساعته تماس بگیرند تا راهنمایی‌ها و کنترل‌های لازم انجام شود.
