108 هزار خانه خالی و لوکس در تور مالیات افتادند

به گزارش ساختمان آنلاین به نقل از خبرآنلاین، آمارهای اقتصادی از گسترده شدن چتر مالیاتی در حوزه مسکن و صدور تعداد قابل توجهی برگه تشخیص مالیات برای خانه های لوکس و خانه های خالی حکایت دارد؛ این در حالی است که تا پیش از این با وجود معرفی چند صد هزار واحد مسکونی مشمول مالیات، تعداد بسیار اندکی از آنها مشمول واقعی مالیات شناخته می شدند.

بیش از هشت سال از الزامی شدن شناسایی خانه های خالی و دریافت مالیات از آنها با هدف ساماندهی بازارهای مسکن و اجاره میگذرد و حدود ۲ سالی نیز از ورود خانه های لوکس به زیر چتر مالیات گذشته، اما تا پیش از این به دلایل مختلف نظیر فراهم نبودن زیرساخت و نبود بانک اطلاعاتی جامع یا کم کاری دستگاه های متولی شناسایی این واحدها و معرفی آنها به سازمان امور مالیاتی، عملاً اجرای این قوانین امکانپذیر نبود؛ حالا اما آنگونه که وزارت امور اقتصادی و دارایی اعلام کرده چتر مالیاتی برای خانه های مشمول این دو قانون گسترش پیدا کرده و حدود ۱۰۸ هزار برگه تشخیص مالیاتی برای این دو حوزه صادر شده است.

البته همچنان مالیات وصولی در این دو سرفصل با آنچه باید باشد فاصله بسیاری دارد و باید منتظر رفع‌ و رجوع مشکلاتی بود که وصول مالیات را با مانع مواجه کرده است.

مقاومت مسکن در زمین مالیات

حوزه مسکن ایران تاکنون فقط مشمول مالیات بر نقل و انتقال املاک بوده و همین مسئله، در بزنگاه ها دست سیاستگذار را برای کنترل و ساماندهی بازار با ابزارهای مالیاتی خالی گذاشته است.

در دهه ۹۰ اما، ۲ بار قوانینی برای کشاندن مسکن به زیر چتر مالیاتی تصویب شد که مورد اول در تیرماه ۱۳۹۴ برای مالیات ستانی از خانه های خالی و ساماندهی بازار اجاره بود و مورد دوم از زمان تصویب قانون بودجه ۱۴۰۰برای دریافت مالیات از خانه ها و باغ ویلاهای گرانقیمت یا به اصطلاح لوکس در دستور کار قرار گرفت.

البته مسیر اجرای این دو قانون هرگز هموار نبود و تقریباً همه اقدامات انجام شده برای اجرای آنها در همین ۲ سال اخیر انجام شده است. تا پیش از این، گرچه وزارت راه و شهرسازی در چندین نوبت فهرست خانه های خالی شناسایی شده مشتمل بر ۵۰۰ تا ۶۰۰ هزار واحد مسکونی را به سازمان امور مالیاتی ارسال ‌کرد، اما در عمل به واسطه نبود زیرساخت های لازم و بانک اطلاعاتی جامع، عملاً سازمان امور مالیاتی فقط می توانست خالی بودن یکی، دو هزار واحد از این فهرست را احراز کند؛ این در حالی است که آمارهای جدید، از پیشرفت قابل توجه در شناسایی خانه های خالی و رسیدن آمار برگه های مالیاتی صادره به ۶۳ هزار برگه حکایت دارد.

خروج مالیات بر ثروت از سایه

مالیات بر ثروت، یک پایه مالیاتی مهم و مترقی در کشورهای توسعه یافته است که هم به تقویت عدالت و برابری در جامعه کمک می کند و هم مانع ناکارآمدشدن بازارها می شود، اما در ایران، این پایه مالیاتی سال های متمادی محدود بوده و از مالیات بر معاملات و ارث فراتر نرفته بود.

مالیات بر خانه ها و باغ ویلاهای گرانقیمت و مالیات بر عایدی سرمایه، ازجمله سرفصل هایی است که هرچند در اقتصاد تورمی، انتقادات اساسی به آنها وارد است، اما باعث شده باب جدید در توسعه پایه مالیاتی بر ثروت باز شود.

مالیات بر خانه های خالی، مالیات بر خانه های گرانقیمت و مالیات بر خودروهای لوکس نیز از جمله سرفصل های جدیدی است که به این پایه مالیاتی اضافه شده و می توان انتظار داشت به مرور زمان، به درستی از آنها استفاده شود.

آمارهای وزارت اقتصاد نشان می دهد: درآمد دولت از مالیات بر ثروت اعم از مالیات بر ارث، مالیات های اتفاقی، مالیات نقل و انتقال سرقفلی، مالیات نقل و انتقال سهام، مالیات نقل و انتقال املاک، حق تمبر و اوراق بهادار، مالیات بر واحدهای مسکونی گران قیمت، مالیات بر انواع خودروهای سواری و وانت دوکابین و درآمد حاصل از مالیات بر واحدهای مسکونی خالی از سکنه در کل سال ۱۴۰۱ برابر با ۱۹ هزار و ۲۹۴ میلیارد تومان بوده که بخش اندکی از آن به قوانین جدید اختصاص دارد، اما آمارهای بهار ۱۴۰۲حاکی از این است که در سال جاری، به واسطه صدور برگه های مالیاتی بیشتر، این سهم به‌شدت افزایش خواهد یافت.

دخل و خرج مالیات در بهار

آخرین آمارهای سازمان امور مالیاتی حاکی از این است که در فصل بهار امسال، دولت موفق شده ۱۳۷ هزار و ۱۸۸ میلیون تومان مالیات دریافت کند که از این رقم، ۸۰ هزار و ۶۲۶ میلیارد تومان مربوط به مالیات های مستقیم بوده است.

نکته منفی این آمارها این است که از مجموع این ارقام قابل توجه، کمتر از ۱.۵ میلیارد تومان مربوط به مالیات از خانه های خالی بوده و صادرکنندگان مواد خام نیز که براساس سیاست های اقتصادی و پرهیز از خام فروشی باید مشمول مالیات شوند، فقط ۱۵۰ میلیارد تومان مالیات پرداخته اند.

بررسی ترکیب مالیات های وصولی در بهار امسال نشان می دهد در بخش مالیات های مستقیم، مالیات وصولی از اشخاص حقوقی ۴۵ هزار و ۶۴۲ میلیارد تومان، مالیات بر درآمد ۲۷ هزار و ۱۹۳ میلیارد تومان و مالیات بر ثروت هفت هزار و ۷۹۱ میلیارد تومان بوده است؛ یعنی مالیات بر ثروت، حدود یک چهارم مالیاتی است که از درآمد افراد گرفته شده است.

در این میان همچنان مالیات خانه های گرانقیمت و خانه های خالی ارقام وصولی بسیار پایینی دارد.

بر این اساس خانه های خالی تنها یک میلیارد و ۴۸۹ میلیون تومان و مالیات از خانه های گرانقیمت نیز فقط پنج میلیارد و ۸۹۰ میلیون تومان را شامل می شود، اما نکته مثبت ماجرا این است که برگه های تشخیص‌ مالیاتی برای هر دو مورد به‌شدت رشد داشته و همین مسئله می تواند تضمینی برای موفقیت اجرای قوانین مربوط به مالیات بر خانه های خالی و مالیات بر خانه های لوکس باشد.