توسعه پایدار ضرورت نوسازی و احیا بافت فرسوده را افزایش می دهد
مطرح شدن نظریه توسعه پایدار شهری، اهمیت نوسازی و احیا بافت های فرسوده و ناکارآمد بیش از پیش مشخص می شود.
به گزارش خبرنگار شهری شبستان، در سال های اخیر با توجه به تحولات سریع علمی و فنی و به تبع آن دگرگونی در ساختار کالبدی، اقتصادی و اجتماعی شهرها و همچنین مطرح شدن نظریه توسعه پایدار شهری، اهمیت نوسازی و احیا بافت های فرسوده و ناکارآمد بیش از پیش مشخص می شود.
شکل گیری بافت های شهری و تغییرات فیزیکی صورت گرفته در گذر زمان در واقع انعکاس و تصویری از مجموعه علل اجتماعی، اقتصادی، انسانی و طبیعی بوده که در یک قلمرو جغرافیایی ظهور و بروز پیدا می کند.
نقش تکنولوژی، نیازها، ذوق و خواست عمومی در ارتباط با شکل و بافت اجتماعات انسانی و نقش عوامل اقتصادی-اجتماعی در تغییر چهره و زندگی شهری امروزی افزایش یافته است.
در طول دهه های اخیر اثربخشی و تقابل عوامل اقتصادی-اجتماعی و جمعیتی بر یکدیگر، ضمن تغییر در فضای ساخته شده شهری، نواحی اطراف را نیز در مقیاسی وسیع با سیمای کاملا جدید فضای کالبدی شهر افزوده و به این ترتیب تعادل و پیوسگی سنتی فضای کالبدی ونقش عناصر مهم آن در همه شکسته شده است.
همچنین سیاست گذاری های دوگانه و مغایر در احداث واحدهای مسکونی ارزان قیمت و گسترش روزافزون محدوده خدماتی شهرها باعث شده عملا محدوده بافت های فرسوده که عمدتا در مناطق مرکزی شهرها واقع شده و از زیرساخت های مناسب شهری نیز برخوردارند.
از دید دست اندرکاران و سیاست گذاری امر توسعه مسکن مخفی مانده و عملا به فراموشی سپرده شده اند. دشواری های ناشی از عملیات اجرایی، مسائل و نارسایی های حقوقی و قانونی، محدودیت های مربوط به میراث فرهنگی، هزینه های مربوط به تملک زمین در مقایسه با زمین های در اختیار انبوه سازان، مشکلات مربوط به انجام توافق به دلیل تعدد ورثه، وجود املاک مخروبه و بلاصاحب، انگیزه سرمایه گذاران، بخش های تعاونی و اشخاص را برای سرمایه گذاری در بافت های فرسوده کم کرده و همن موضوع باعث بی توجهی و رهاشدگی آن در نزد مدیران شهری شده است.
اجرای طرح های نوسازی و بهسازی بافت های فرسوده شهری به دلیل تعدد در منشا پیدایش و عوامل شکل گیری و تکوین آنها با مسائل و پیچیدگی ها خاصی مواجه است.
ارائه هرگونه راه حل و یا طرح های مرتبط برای بازسازی و مناسب سازی این قبیل محیط های شهری مستلزم آگاهی و شناخت عوامل به وجود آورنده بوده تا ضمن بکارگیری روش های علمی و منطقی برای مقابله با این عوامل، تمهیدات مناسب برای تعدیل و کاهش روند فرسودگی را در پیش گرفت.
علاوه بر عوامل اجتماعی، اقتصادی و طبیعی که به عنوان عوامل اصلی در ایجاد و تشدید روند فرسودگی در شهرها از آنها یاد می شود، برخی نارسایی ها و کاستی های موجود در حوزه های اجرایی و مدیریتی از یک سو و ابهامات، نارسایی ها و خلاءهای قانونی از سوی دیگر مانعی جدی در راه نوسازی و بهسازی این بافت ها محسوب می شود.
پایین بودن ضریب نفوذپذیری شبکه معابر، همجواری بافت های فرسوده با محدوده ها و بافت های حاشیه ای، سیستم دفع فاضلاب بافت های فرسوده به صورت سنتی، کم عرض بودن معابر اصلی متصل به بافت های فرسوده و ایجاد مشکل برای تردد وسائط نقلیه و تشدید آلودگی هوا، وجود فضاهای متروکه و رهاشده از جمله آسیب های کالبدی و فیزیکی بافت فرسوده محسوب می شود.
همچنین تغییرات ناخواسته و مستمر در ترکیب اجتماعی ساکنان بافت های فرسوده از بزرگ ترین مخاطرات پیش روی اغلب بافت های فرسوده و مرکزی شهرهای با سابقه کهن است.
فقدان خدمات عمومی شهری، فرسودگی های کالبدی، کم توجهی به رفع نقایص زیربنایی و روبنایی، نوگرایی و تغییرات رفتاری و فرهنگی ساکنان اصل و مالکان بافت های فرسوده از عواملی هستند که باعث مهاجرت مالکان از بافت های فرسوده می شود.
بیشترین صدمات اجتماعی، اقتصادی و فرهنگی از زمانی آغاز می شود که شهروندان محله اصیل و قدیمی خود را ترک می کنند.
از طرفی همزیستی ناگزیر و غیر ارادی با اقشار اجتماعی تازه وارد و ناآشنا به فرهنگ محله و بافت فرسوده می تواند تبعات متفاوتی داشته باشد.
وجود دستگاه های موازی با شرح وظایف مختلف از عوامل مخاطرات و آسیب های مبتلا به بافت های فرسوده در زمینه های مدیریت مداخله در بافت محسوب می شود.
مسکن و شهرسازی، سازمان میراث فرهنگی، سازمان نوسازی و بهسازی شهری هر کدام در مسیری که خود طراحی و ترسیم کرده اند.
با مقوله واحدی که بافت مرکزی شهر است با عناوین متفاوت برخورد کرده و دست اندرکار تولید اسنادی هستند که می تواند تداخل و تزاحم و بلااثر شدن حرکت های موازی را به دنبال داشته باشد.
مطالعات جامع بافت های فرسوده، ارائه طرح های تفصیلی موضعی براساس نتایج مطالعات جامع براساس وضعیت ساختاری بافت های فرسوده، مشارکت شهروندان در اجرای پروژه های نوسازی و بهسازی بافت های فرسوده، در اولویت قرار دادن پروژه های کوچک و زودبازده، تهیه و تصویب سند جامع حمایت از سرمایه گذاری در بافت های فرسوده از راهکارهایی است که می تواند در نوسازی و بهسازی بافت های فرسوده شهری سازنده باشد.
تخریب، آواربرداری و تسطیح بناهای مخروبه با هدف ایجاد آرامش روانی برای ساکنان و حذف تقاطع جرم خیز، رفع خطر از بناهای شکسته و اخطار به مالکان آنها و اقدامات فوری حقوقی در صورت عدم اقدام موثر توسط مالکین به استناد بند ۱۴ ذیل ماده ۵۵ قانون شهرداری ها، ساماندهی معابر و بازگشایی موانع عبور در بافت های فرسوده ا هدف امکان تردد خودروهای امدادی و اورژانسی، تجهیز و ترمیم پایه های روشنایی در مناطق داخلی بافت های فرسوده با هدف احساس ناامنی برای بزهکاران اجتماعی از اقدامات کوتاه مدت و فوری برای بهسازی و مناسب سازی بافت های فرسوده است.
همچنین تهیه و تدوین دستورالعمل اعطای امتیازات تشویقی برای متقاضیان ساخت و ساز و تحمیع پلاک های موجود در بافت های فرسوده، ایجاد تسهیلات مناسب برای تشویق بخش خصوصی و تعاونی ها برای ساخت و ساز در محلات فرسوده شهری، جلب مشارکت مالکین املاک واقع در بافت های فرسوده، تسهیل در معرفی متقاضیان ساخت و ساز به بانک های عامل توسط شهرداری و سازمان مسکن و شهرسازی از اقدامات بلند مدت برای بهسازی و مناسب سازی بافت های فرسوده است.
منبع خبر:خبرگزاری شبستان
