چگونه فضایی برای مطالعۀ دانشآموزان در خانه طراحی کنیم؟
قدرت و توانایی تمرکز در افراد مختلف متفاوت است. برخی افراد می‌توانند در هر شرایطی مطالعه کنند و تمرکز خود را نیز از دست ندهند.
برخی دیگر خیلی زود به محرک‌های محیطی واکنش نشان می‌دهند و به سختی تمرکز خود را به دست می‌آورند.
یکی از راه‌های افزایش تمرکز و همچنین ایجاد علاقه به درس خواندن در دانشآموزان، طراحی یک فضای مخصوص برای مطالعۀ آنها است.
انجام این کار حتی در خانه‌های کوچک نیز ممکن است و لزوماً نیازی به اتاق جداگانه ندارد. میتوانید گوشه‌ای از اتاق خواب فرزندتان را به محل مطالعه تبدیل کنید و یا قسمتی از اتاق نشیمن را به آن اختصاص دهید. بهتر است قبل از شروع سال تحصیلی با همکاری فرزند خود به طراحی فضای مطالعه بپردازید. اسباب‌‌بازی‌‌ها و وسایلی را که در طول ترم تحصیلی کاربرد ندارند جمع کنید و با هم دربارۀ ایده‌‌های دکوراسیون اتاق مطالعه صحبت کنید. نیازها و ویژگی‌‌های شخصیتی او را در نظر بگیرید و سپس به کمک هم اتاق را آماده کنید. رعایت برخی نکات مانند تنظیم نور و دما و چیدمان صحیح وسایل، برای ایجاد یک فضای مطالعۀ مناسب ضروری است. با هم به بررسی این نکات می‌‌پردازیم.
تنظیم نور اتاق مطالعه
شاید مهمترین نکته در مورد فضای مطالعه، نور آن باشد. محلی را به مطالعۀ دانشآموز اختصاص دهید که از نور طبیعی روز بهره‌مند باشد. برای ساعت‌های تاریکی، از ترکیب لامپ‌های مهتابی و آفتابی استفاده کنید. به خاطر داشته باشید که نور لامپ‌های فلورسنت به‌هیچ‌وجه برای مطالعه مناسب نیست و موجب خستگی و آسیب رسیدن به چشم‌ها میشود. به جای یک نور مرکزی، از لامپ‌های کوچک متعدد استفاده کنید. چراغ‌های مطالعۀ پایه‌بلند، گزینه‌های مناسبی هستند. بهتر است لامپ چراغ‌های مطالعه از انواع رشته‌ای باشد. به طور کلی اگر دانشآموز راست دست باشد، نور باید از بالا سمت چپ و با زاویۀ ۴۵ درجه روی میز تحریر بتابد تا روی کتاب سایه ایجاد نکند و موجب خستگی چشم نشود. برای افراد چپ‌دست، این جهت برعکس میشود.
استفاده از رنگها برای افزایش تمرکز
تأثیر رنگ بر روحیۀ افراد از طریق دانش امروز به اثبات رسیده است. رنگهای مختلف تأثیرات متفاوتی روی احساس افراد می‌‌گذارند. از این رو، طراحان دکوراسیون، رنگهای مناسب هر فضا را با دقت بسیاری انتخاب میکنند. انتخاب آگاهانۀ رنگها در فضای مطالعه، تأثیر زیادی روی افزایش تمرکز دارد. بهترین رنگها برای اتاق مطالعه، رنگهای سبز و زرد هستند. رنگهای زرد و سبز به افزایش تمرکز کمک میکنند و خاصیت شادی‌‌بخش ملایمی دارند. در مقابل، رنگهای تند مانند قرمز، حواس دانشآموز را پرت خواهند کرد. استفادۀ بیش از حد از رنگ‌هایی مانند خاکستری و طوسی، موجب ایجاد کسالت و بی‌حوصلگی میشود. لازم است در زمینۀ استفاده از رنگها خلاقیت به خرج دهید و فضایی طراحی کنید که تمرکز و آرامش را افزایش دهد و یک‌‌رنگ و کسالت‌‌آور نباشد. رنگ لوازم اتاق را با دقت انتخاب کنید. پردۀ پنجره‌‌ها بهتر است از طیف رنگهای سفید و زرد ملایم برگزیده شود.
تهویه و دمای اتاق
بهتر است اتاق مطالعه پنجره داشته باشد. در این حالت هم از نور طبیعی استفاده میشود و هم هوا در اتاق جریان خواهد یافت. جریان هوای تازه کیفیت مطالعۀ افراد را بالا میبرد. فضاهای بسته با هوای ناکافی، موجب ایجاد کسالت و خستگی زودهنگام در دانشآموزان می‌شوند. دمای اتاق نباید خیلی کم یا خیلی زیاد باشد. گرما یا سرمای بیش از حد، موجب ایجاد حس خوابآلودگی و رخوت در افراد میشود. دمای آسایش در حدود ۲۰ تا ۲۵ درجه است. لازم است هوا معتدل و مطبوع باشد. برای جلوگیری از نفوذ صداهای بیرون به اتاق، می‌توان از شیشه‌های دوجداره استفاده کرد.
صندلی و میز تحریر
میز و صندلی اتاق مطالعه، باید متناسب با قد دانشآموز تهیه شوند. برای کودکان میز تحریر مخصوص کودک تهیه کنید. میزهای شیب‌دار برای نوشتن مناسبتر هستند. از تخته‌های شیب‌دار مخصوص نقشه‌کشی نیز می‌توان استفاده کرد. از انتخاب میزهایی با رنگهای براق و قرار دادن وسایل دکوری روی آن، پرهیز کنید. میزهای براق نور لامپ را انعکاس می‌دهند و باعث ایجاد خستگی در چشم‌ها می‌شوند. اگر اتاق خواب و اتاق مطالعۀ دانشآموز با هم یکی هستند، میز تحریر را به گونه‌ای قرار دهید که رو به تخت نباشد. دیدن فضای خواب در حین مطالعه موجب خوابآلودگی افراد میشود. اگر دو فرزند دانشآموز دارید که در یک اتاق مطالعه میکنند، بهتر است میزهای تحریر آنها را پشت به هم قرار دهید.
دانشآموزان در هنگام مطالعه، زمان زیادی را روی صندلی می‌‌نشینند. برای ایجاد حس راحتی و همچنین حفظ سلامت کمر و ستون فقرات، لازم است صندلی میزهای تحریر را با دقت بیشتری انتخاب کنید. بهتر است صندلیهایی را تهیه کنید که قابلیت تنظیم ارتفاع، چرخش و روکش پارچهای داشته باشند. روکش‌های پلاستیکی موجب تعریق بیش از حد می‌شوند. میتوانید برای صندلی‌‌ها یک روکش پارچهای بدوزید و یا به سادگی یک پارچه روی صندلی بیاندازید. صندلیهایی که دسته داشته باشند به حفظ تعادل کمک میکنند و برای استراحت دست‌‌ها نیز مناسب هستند. در صورتی که پای دانشآموز به زمین نمی‌رسد، از یک زیرپایی استفاده کنید. آویزان ماندن پاها برای زمان طولانی، موجب ایجاد درد خواهد شد.
قفسه‌بندی و کتابخانه
اگر فضا و امکان تهیۀ یک کتابخانه را ندارید، میتوانید از فرورفتگی‌های اتاق استفاده کنید و داخل دیوارها را قفسه‌بندی کنید. می‌توان از جعبه‌های کفش برای قرار دادن کاغذها و جزوه‌ها استفاده کرد. این جعبه‌ها را میتوانید با پارچه و یا کاغذهای رنگی روکش کنید. قفسه‌ها و جعبه‌ها نقش مهمی در اتاق مطالعه دارند و به فضا نظم می‌بخشند. محیط‌های شلوغ و به‌هم‌ریخته، اصلاً برای مطالعه مناسب نیستند و آرامش ذهن را بر هم می‌زنند.
تزئینات و لوازم جانبی
پس از رعایت نکات کلی و اساسی، نوبت به تزئینات اتاق می‌رسد. در این قسمت اجازه دهید دانشآموز اتاق را با سلیقۀ خود تزئین کند. مثلاً عکس و یا پوستر دانشمندان و هنرمندان مورد علاقه‌اش را به دیوار بزند. قرار دادن یک تخته سیاه در اتاق ایدۀ بسیار خوبی است که هم حال و هوای اتاق را بیشتر با مطالعه هماهنگ می‌کند و هم برای یادداشت نکات مهم مناسب است. کره و نقشه‌های جغرافیایی، جدول‌های اعداد و عناصر، جدول‌های صرف فعل و دیگر وسایل کمک‌آموزشی نیز، ممکن است برای تزئین اتاق مطالعه استفاده شوند اما به خاطر داشته باشید که فضای اتاق مطالعه نباید زیاد شلوغ باشد و با وسایل تزئینی پر شود.
