نقشه سازه و بهترین روش نقشه خوانی
افراد مختلفی نیاز به مهارت نقشه خوانی سازه دارند. کسانی مانند معمارها، پیمانکارها و ناظران یک ساختمان، باید بتوانند پلان را بخوانند و به کمک آن تصویری از ساختمان در ذهن خود ترسیم کنند. هر ساختمان چهار گروه نقشه لازم دارد: نقشه محاسبات یا سازه، نقشه معماری، نقشه تاسیسات برقی و نقشه تاسیسات مکانیکی. معمولاً تا مرحله سفت‌کاری به نقشه تاسیسات برقی و مکانیکی نیازی نداریم. در این مقاله به بررسی و معرفی قسمت‌های مختلف نقشه سازه و بهترین روش خواندن آن می‌پردازیم.
کادر اطلاعات ساختمان
پیش از نقشه خوانی باید بدانید که هر نقشه دارای یک کادر است که اطلاعاتی مانند نام مالک، شماره پرونده، پلاک ثبتی، مساحت طبق سند، نام مهندس طراح و … را در برمی‌گیرد. شما باید این مشخصات را با مشخصاتی که در پروانه ساختمانی آمده تطبیق دهید. همچنین نقشه باید دارای مهر دفتر خدمات شهرداری و مهر مهندس طراح باشد. اگر در مشاغل نظارتی هستید و اقدام به نقشه خوانی می‌کنید باید به دقیق بودن اطلاعات و مهرهای مربوطه توجه کنید. زیرا ممکن است پیمانکار نقشه دلخواه خود را به جای نقشه تاییدشده به شما نشان دهد.
توضیحات فنی
در این قسمت توضیحات فنی و عمومی بیان می‌شود؛ مواردی مانند مشخصات مقاومتی بتن فونداسیون و سایر اعضای سازه‌ای. شما می‌توانید نتایج تست بتن و همچنین فایل محاسباتی ساختمان را با اطلاعات موجود در نقشه مقایسه کنید. اگر نیاز به استفاده از مصالح خاص با وزن خاصی باشد، باید در این قسمت ذکر شود.
سازه نگهبان
در این قسمت از نقشه که در نقشه خوانی اهمیت ویژه‌ای دارد، توضیحات مربوط به اجرای سازه نگهبان ذکر می‌شود. سازه نگهبان یکی از مهمترین بخش‌های هر ساختمان است و باید برای هر نقشه و ساختمانی به صورت منحصر به فرد طراحی شود. پایدار کردن گود و اجرای سازه نگهبان کار بسیار حساسی است و نیاز به آشنایی با جنس خاک و نحوه عملکرد آن دارد. در این قسمت توضیحاتی درباره نوع خاک و روش پایدارسازی آن نیز بیان می‌شود.
شاید با توجه به شرایط پروژه، نیاز باشد تغییراتی در نقشه اجرایی بدهید. هر گونه تغییری باید پس از هماهنگی با طراح صورت گیرد.
پلان فوندانسیون، آکس‌بندی، صفحه ستون
پلان‌های رسم‌شده در نقشه‌ها معمولا اسکیل (Scale) هستند. با کمک این پلان‌ها می‌توان موارد زیر را انجام داد:
- به دست آوردن ابعاد و عمق خواسته‌شده برای کندن پِی
- مشخص کردن نوارهای فونداسیون، گلدانی‌ها و محل آسانسور
- پیاده‌سازی آکس ستون ها
میلگردهای طولی و عرضی و فواصل آنها، ابعاد و تیپ‌بندی صفحه ستون‌ها (در نقشه ساختمان فلزی) برش و جزئیات اجرایی چاله آسانسور، مشخصات بولت‌ها و … از دیگر اطلاعات این صفحه است.
پلان تیرریزی و برش تیرها
این بخش از قسمت‌های مهم و پرحجم نقشه‌ها است که اطلاعات زیر را در اختیار شما قرار می‌دهد:
- محل رمپ‌ها، تیرها و دال‌های هر طبقه
- جهت و نوع تیرچه‌ها (تک یا دوبل) یا نوع سقف
- محل کلاف‌های عرضی، برش و مقطع تیرها و تیپ بندی آنها
- گیرداری یا مفصلی بودن اتصالات (در پلان فلزی)
برش ستون‌ها
در این صفحه موارد زیر مشخص می‌شوند:
- مقطع ستون و برش طولی آنها
- تیپ‌بندی ستون‌ها
- تراز طبقات و محل وصله ستون
- تعداد و اندازه میلگردها در ستون‌های بتنی
صفحه نمایش قاب‌ها (بادبند، دیوار حائل و دیوار برشی )
در این بخش اطلاعات زیر بیان می‌شود:
- تیپ بادبند‌ها، مقاطع و جزئیات اتصالات آنها
اتصالات شامل ورق‌های گوشه و گاست پلیت می‌شوند. (گاست پلیت ورق میانی محل تقاطع دو بادبند است.)
- دیوار برشی، میلگردهای قائم و افقی و فواصل و سنجاق‌های آنها
در ساختمان های فلزی دارای دیوار برشی، روی ستون‌های دو طرف دیوار، برش‌گیر اجرا می‌شود.
اتصالات
در این بخش جزئیات مربوط به اتصالات یک سازه بیان می‌شود. مواردی مانند اتصالات تیر به ستون، اتصالات تیر به تیر، وصله ستون‌ها و … تنوع و اهمیت این اتصالات در مورد سازه‌های فلزی بیشتر است. انواع اتصالات به شرح زیر است:
- گیردار
- نیمه‌گیردار
- مفصلی
اتصالات گیردار بیشتر در سازه‌های بتنی استفاده می‌شوند.
جزئیات (Details)
دیتیل‌ها یا جزییات اجرایی، بسته به نوع و اجزای ساختمان متغیر هستند. مهمترین قسمت در دیتیل‌ها اتصالات است. معمولا در نقشه‌های فاز دو، ارائه جزئیات دقیق اتصالات ضروری است و در نقشه‌های فاز یک، ابعاد را براساس تیپ‌بندی در قالب یک جدول ارائه می‌دهند. از دیگر موارد مهم این بخش، جزئیات اجرایی سقف است.
به خاطر داشته باشید که مهمترین عامل برای کسب مهارت و سرعت در نقشه خوانی تمرین و تکرار است. هر روز نقشه یک ساختمان را به دقت بررسی و اطلاعات آن را مطالعه کنید. سپس نقشه‌ها را با یکدیگر مقایسه کنید. پس از مدتی مهارت نقشه خوانی را به دست می‌آورید و می‌توانید نقشه‌های خوب و باکیفیت را از نقشه‌های بی‌کیفیت تمیز دهید.
لزوم کنترل نقشه‌های مصوب قبل از تائید فرم شروع به کار
