امروزه استفاده از سازه‌های بتن آرمه به دلیل مقاومت بالا و صرفه اقتصادی در کشور ما رواج یافته و رو به افزایش است. یکی از اجزای مهم سازه‌های بتن آرمه میلگرد است که بسیار بر مقاومت بنا موثر است. با توجه به اینکه طول میلگرد‌ها محدود بوده، تیم ساخت و ساز نسبت به اتصال دو یا چند میلگرد به منظور دستیابی به طول مورد نیاز اقدام می‌کند که به این کار اصطلاحا “وصله آرماتور” می‌گویند.
البته حالت ایده آل در استفاده از میلگرد‌ها در سازه این است که از وصله آرماتور استفاده نشود اما در صورت نیاز به اتصال، وصله آرماتور به چهار روش زیر انجام می‌شود:
• وصله پوششی ( lap splices)
• وصله جوشی (welded splices)
• وصله با انتهای اتکایی (end-bearing splices)
• وصله مکانیکی (mechanical splices)
وصله پوششی
وصله پوششی متداول ترین و ارزان ترین نوع وصله آرماتور است. این اتصال با مجاور هم قرار دادن دو میلگرد در قسمتی از طولشان صورت می‌گیرد. میزان طولی که دو میلگرد در کنار یک دیگر قرار می‌گیرند طول پوشش (lap length) یا طول وصله (splice length) نام دارد.
وصله پوششی به دو صورت انجام می‌شود:
• وصله پوششی تماسی (contact lap splices)
• وصله پوششی غیر تماسی (non-contact splices)
در روش تماسی دو میلگرد کاملا با یک دیگر تماس دارند اما در حالت غیر تماسی بین دو میلگرد فاصله ای ایجاد می‌شد تا بتن به میزان مناسب بین آن‌ها نفوظ کند.
وصله جوشی
در صورتی که کیفیت جوش بالا باشد و توسط ناظرین تایید شود، این روش اتصال یکی از بهترین روش‌ها برای انتقال تنش به حساب می‌آید.
وصله آرماتور جوشی به روشهای زیر انجام می‌گیرد:
• جوش سر به سر مستقیم: اتصال مستقیم دو میلگرد با جوش شیاری V شکل یک طرفه و دوطرفه (برای اتصال افقی دو میلگرد)، جوش شیاری V شکل یک طرفه با قطعه لوله پشت‌بند (برای اتصال افقی دو میلگرد با قطر مساوی) و جوش شیاری اریب یک طرفه و دو طرفه (برای اتصال قائم دو میلگرد) را جوش سر به سر مستقیم می‌گویند. مهم‌ترین مزایای این حالت به شرح زیر است:
o افزایش مقاومت در محل اتصال به دلیل افزایش قطر
o صرفه جویی در مصرف میلگرد به میزان ۱۵ تا ۳۰ درصد
o کاهش وزن سازه به علت حذف طول پوششی
o امکان ویبره شدن بهتر به دلیل کاهش حجم آرماتور‌ها
o کاهش هزینه حمل و نقل به دلیل کاهش میزان مواد مصرفی
o سرعت اجرای بالا
o عدم خروج محوری
o توانایی ایجاد اتصال با حداقل طول
•جوش سر به سر غیرمستقیم: در این روش اتصال دو میلگرد با استفاده از یک رابط مانند صفحه وصله، نبشیِ وصله و یا میلگردهای وصله انجام می‌شود.
•اتصال پوششی جوش شده: این نوع از اتصال به دو روش اتصال پوششی مستقیم با میلگردهای در تماس و اتصال پوششی غیرمستقیم با میلگردهای جدا قابل انجام است.
•اتصال جوشی T: این اتصال برای ارتباط دادن میلگرد بیرون آمده از انتهای اعضای پیش‌ساخته به صفحات اتصال و یا کف ستون کاربرد دارد.
وصله با انتهای اتکایی
از اتصال با انتها اتکایی برای انتقال تنش در میلگردهایی که تحت فشار هستند استفاده می‌شود. از این رو از این نوع وصله‌ها فقط در دور پیچ‌ها یا اعضایی با خاموت بسته استفاده می‌شود.
وصله مکانیکی
این نوع اتصال توسط یک وسیله مکانیکی انجام می‌شود. وصله مکانیکی معمولا با پیچ کردن و ایجاد اصطکاک بین وسیله مکانیکی و میله گرد‌ها انجام شده و تنش را از یک میلگرد به میلگرد بعدی منتقل می‌کند. با استفاده از اتصالات مکانیکی از باقی ماندن آرماتور به‌صورت مهار پوششی جلوگیری شده و ضایعات آرماتور نیز به حداقل کاهش می‌یابد. علاوه بر این، با استفاده از وصله آرماتور مکانیکی امکان متصل کردن میلگردهایی با قطر متفاوت به‌صورت سر به سر یا پهلو به پهلو نیز وجود دارد و همچنین مقاومت این نوع وصله از وصله پوششی بیشتر است.
چرا مقاومت وصله مکانیکی از وصله پوششی بیشتر است؟
•
در وصله پوششی عامل انتقال بار میان دو آرماتور بتن است و این نوع از وصله به نوعی به بتن وابسته است. بنابراین با آسیب دیدن بتن وصله نیز مقاومت خود را از دست داده و دیگر عمل نخواهد کرد. اما وصله مکانیکی به بتن وابسته نیست، انتقال بار را به صورت مستقل انجام می‌دهد و در شرایط مختلف مقاوم عمل می‌کند.
•
در وصله مکانیکی امکان وصله بدون محدودیت در هر موقعیتی در سازه بتنی، مانند محل مفصل پلاستیک وجود دارد.
•
از آنجایی که می‌توان با استفاده از وصله‌های مکانیکی بین آرماتور‌ها یک اتصال یکپارچه ایجاد نمود، آرماتور نیز به هنگام مقابله با نیروی رفت و برگشت زلزله یکپارچه عمل خواهد کرد.
وصله‌های ترکیبی
اتصال ترکیبی یک روش اتصال مستقل نبوده و زمانی از آن استفاده می‌شود که مهندسین در طی اجرا پروژه تشخیص دهند که باید از بیش از یک نوع وصله آرماتور استفاده شود. وصله ترکیبی می‌تواند هرکدام از روشهای وصله ذکر شده را شامل شود.
منابع:
http://civil.semnan.ac.ir/uploads/kheyroddin_mechinical_splices.pdf
https://omran.online/rebar-splices
rebar-splicing/وصله-میلگرد،-https://civil808.com/pedia/tag/4832
