اجزای قالب‌های سقف (دال)
اجزای قالب سقف عبارت‌اند از:
۱) صفحۀ رویه که می‌تواند از الوارهای چوبی با ضخامت ۱۵ تا ۲۰ میلی‌متر و یا ورق چندلایی و یا پانل‌های فلزی باشد.
۲) پشت‌بند که صفحۀ رویه بر آن متکی است و بار وارده را به شمع‌ها و یا پایه‌های موقت انتقال می‌دهد.
۳) تیرک که صفحۀ رویه و پشت‌بندها بر آن متکی است و بار وارده را به شمع‌ها و یا پایه‌های موقت انتقال می‌دهد.
۴) شمع‌ها که بار کل مجموعه را به زمین انتقال می‌نمایند.
با تکامل سیستم‌های قالب‌سازی، اجزای چهارگانۀ فوق به صور مختلفی تکامل یافته‌اند که در ادامه موردبحث قرار می‌گیرند.
انواع قالب‌های سقف
قالب‌های سقف براثر مرور زمان و نیازهای سازندگان تکامل یافته و شکلی امروزی با سرعت نصب بسیارزیاد پیدا کرده‌اند. انواع مختلف قالب سقف عبارت‌اند از:
۱) قالب‌های سنتی
۲) قالب‌های پانلی
۳) قالب‌های یکپارچه
۴) قالب‌های میزی
۵) قالب‌های تونلی
-
قالب‌های سنتی
این سیستم که درحال‌حاضر نیز در حالات خاص مورداستفاده قرار می‌گیرد، عبارت است از ساخت درجای کلیۀ اجزای قالب به‌کمک الوارهای چوبی. قالب چوبی درواقع شکل منفی سیستم دال می‌باشد که برروی شمع‌ها متکی است و با صرف وقت قابل‌توجه توسط استادکاران نجار (کفراژبند) ساخته می‌شود. بدون‌شک عیب بزرگ این سیستم، تطویل زمان می‌باشد که در پروژه‌های تولید انبوه قابل‌پذیرش نمی‌باشد. شکل تکامل‌یافته‌ای از سیستم سنتی، تعویض الوارهاای چوبی صفحۀ رویه با ورق‌های چندلایی است که در پوشش قالب سرعت مناسبی ایجاد می‌نماید.
-
قالب‌های پانلی سقف
شیوۀ جدیدی که برای افزایش سرعت قالب‌بندی سقف ابداع گردیده، استفاده از پانل‌های پیش‌ساخته است. یک واحد پانل درواقع صفحۀ رویه به‌علاوۀ پشت‌بندهای مربوط می‌باشد که به‌صورت پیش‌ساخته در کارخانه ساخته می‌شود. پانل سقف می‌تواند به یکی از حالات زیر باشد:
۱) رویۀ چندلایی با کلاف و پشت‌بند چوبی
۲) رویۀ چندلایی با کلاف و پشت‌بند فلزی
۳) رویۀ فلزی با کلاف و پشت‌بند فلزی
۴) رویه و کلاف و پشت‌بندهای آلومینیومی
برای اجرا، تیرک‌ها و شمع‌ها در جای خود مستقر شده و پانل‌های پیش‌ساخته روی آن انداخته می‌شوند و توسط بست‌های مناسب به یکدیگر یکپارچه می‌شوند، به‌طوری‌که درز بین دو پانل کاملاً بسته و مهر گردد. اصولاً نکتۀ مهم در قالب‌های پانلی، چه در دیوار و چه در سقف، درزبندی مناسب بین پانل‌هاست.
-
قالب‌های یکپارچۀ دال
درصورتی‌که ابعاد دال به‌صورت تیپ بوده و جرثقیل برای حمل قطعات سنگین مهیا می‌باشد و نیاز به سرعت زیاد داشته باشیم، از قالب‌هایی که یک چشمۀ دال را به‌صورت یکپارچه قالب‌بندی می‌نمایند، استفاده می‌گردد.
-
قالب‌های میزی
یکپارچه‌ترین و درنتیجه سریع‌ترین سیستم قالب‌بندی سقف، قالب‌های میزی است. در قالب‌های میزی، اجزای مختلف قالب شامل رویه، پشت‌بند، تیرک و پایۀ یکپارچه بوده و به‌طور یکپارچه حمل و نقل و نصب می‌گردند. این سیستم سریع‌ترین سیستم قالب‌بندی سقف است و در انبوه‌سازی‌ها از آن استفاده می‌شود. حمل‌ونقل این قالب‌ها را توسط جرثقیل‌های برجی (تاورکرین)، اصطلاحاً پرواز قالب‌ها می‌گویند.
-
قالب‌های تونلی
از اشکال نوین قالب‌های سقف، قالب‌های تونلی است. در این سیستم قالب‌بندی، قالب دیوار و سقف یکپارچه بوده و پس از نصب قالب در محل خود، آرماتوربندی و بتن‌ریزی دیوار و سقف به‌صورت یکپارچه انجام می‌شود. با توجه به هم‌زمانی اجرای دیوار و سقف، سرعت این قالب‌ها نسبت به قالب‌های میزی بیشتر است، لیکن قالب‌برداری آن نیاز به زمان بیشتری دارد و نسبت به قالب‌های میزی دارای محدودیت اجرایی است.
منبع: راهنمای قالب‌بندی ساختمان‌های بتن‌آرمه، دفتر امور مقررات ملی ساختمان
