کلیسای ساگرادا فامیلیا در بارسلون اسپانیا

کلیسای ساگرادا فامیلیا یکی از جذاب‌ترین و پربازدید‌ترین بناهای تاریخی اروپا و شهر بارسلون اسپانیا است. کلیسای ساگرادا فامیلیا یا به فارسی کلیسای خانواده مقدس، شاهکار معمار مشهور آنتونی گائودی است که بخش اعظمی از عمر خود را صرف طراحی و ساخت این کلیسا نمود.

شروع ساخت این کلیسا به سال ۱۸۸۲ برمی‌گردد و امروز پس از گذشت نزدیک به ۱۴۰ سال هنوز ساخت آن به پایان نرسیده است و گفته می‌شود تا سال ۲۰۲۶ نیز به طول خواهد انجامید. با وجود این ساگرادا فامیلیا هرساله گردشگران زیادی را به بارسلون کشانده تا از مرتفع‌ترین بنای مذهبی جهان بازدید کنند.

ساگرادا فامیلیا شاهکاری ترکیب‌شده از مفاهیم دینی و هنری، با تلفیقی از رنگ و نور در بارسلون اسپانیا است که نه ‌تنها به خاطر ابعاد، طراحی و خصوصیات مدرنی که دارد، بلکه به ‌واسطه قدمت ۱۴۰ ساله ساخت قسمت‌های مختلف آن شهرت پیدا کرده است. کلیسا توسط شخصی از اهالی کاتالان بنام آنتونی گائودی طراحی شد و از آن به‌عنوان شاهکار ناتمام نیز نام‌برده می‌شود، زیرا با وجود اینکه گائودی سال‌های زیادی از عمر خود را صرف طراحی و ساخت این بنا نمود، با این‌ حال در زمان مرگ وی تنها حدود یک‌ چهارم از بنا تکمیل‌ شده بود.

تاریخچه

در سال ۱۸۷۷ یک قطعه زمین در یکی از مناطق بارسلون باهدف احداث بنایی با نماد به رسمیت شناختن پایان مسیحت زدایی خریداری شد. در سال ۱۸۸۲ ساخت ساگرادا فامیلیا به رهبری معمار فرانچسکو دی پائولا دل ویار شروع شد. تنها یک سال بعد و پس از کنار رفتن وی، گائودی مسئولیت طراحی این بنای باشکوه را در حالی‌ که تنها ۳۱ سال داشت عهده‌دار شد و تا زمان مرگش یعنی بیش از ۴۰ سال بعد روی این پروژه کار کرد.

با توجه به وقوع جنگ داخلی در اسپانیا در سال ۱۹۳۵ ساخت‌وساز به‌ طور موقت متوقف شد. در این دوران، گائودی طرح کلیسا را با بخشیدن یک تم اصلی از المان‌های طبیعی به آن به‌طور کامل دگرگون و بازسازی کرد. در طول جنگ، برخی از سازه‌های گائودی تخریب شدند اما خوشبختانه بنای اصلی کلیسا سرپا ماند. ساخت‌وساز در دهه ۱۹۵۰ از سر گرفته شد و تا به امروز ادامه داشته است. در نوامبر ۲۰۱۰ این کلیسا توسط پاپ بندیکت شانزدهم طی مراسمی تقدیس شد.

طراحی

جالب است بدانید ساگرادا فامیلیا یک کلیسای مستقل است و به ‌واسطه هزینه‌های اهدایی مردم یا همان اوقاف ساخته‌ شده است و همین امر نیز در طول تاریخ موجب کند پیش رفتن فرآیند ساخت آن بوده است. در حال حاضر ۸ برج ساخته‌شده است و در کل ۱۸ برج باید طبق طرح گائودی ساخته شود؛ ۱۲ عدد به نشانه ۱۲ یار حضرت مسیح، ۴ عدد به نشان ۴ انجیل، یک برج نماد مریم مقدس و اصلی‌ترین و بلندترین برج هم نشانی از حضرت مسیح است.

تمامی برج‌ها به‌ صورت مخروطی و مرتفع هستند و تصویر عروج حضرت مسیح به همراه اصحابش را در ذهن بیننده تداعی می‌کنند.

کلیسا قابلیت گنجایش ۱۳۰۰۰ نفر را در خود دارد. نمای کلی آن دارای ۹۵ متر طول و ۶۰ متر عرض است. درصورتی‌که به دور ساختمان قدم بزنید، نحوه استفاده گائودی از رنگ‌ها را تحسین خواهید کرد. در بالای برج‌ها برجک‌هایی وجود دارد که با موزاییک‌های رنگارنگ تزیین‌ شده است. همچنین بنای کلیسا از سه بخش اصلی تولد مسیح، مرگ یا عروج وی و یا مصائب مسیح و بخش سعادت و شکوه تشکیل‌ شده است.

اگر چه تاریخ دقیقی برای اتمام ساخت‌وساز وجود ندارد اما در حال حاضر تخمین زده می‌شود که در سال ۲۰۲۶ و مصادف با صدمین سالگرد معمار شهیر آن گائودی اتمام پروژه اعلام شود.

قسمت‌های اصلی ساگرادا فامیلیا

بخش تولد مسیح

در واقع اولویت قسمت تکمیل‌ شده از بنا همین بخش بود. این بخش از سه ورودی اصلی تشکیل‌شده، یک دروازه اصلی مرکزی و دو دروازه کوچکتر کناری به همراه چهار برج ناقوس. سه رواق برای یکی از مهم‌ترین عقاید و باورهای مسیحیان کاتولیک اختصاص داده‌شده است مانند مبدأ، کودکی و جوانی حضرت مسیح. نمای کلی و سه‌ بعدی این قسمت یک منظره یکنواخت را شکل می‌دهد که خصلت‌های انسانی در آن خودنمایی می‌کند. این‌ یک تمثیل از معجزه زنده شدن، طبیعت همیشه در تغییر و خالق تمام انواع وجود است.

میان سه دروازه می‌توان دو ستون برافراشته و مزین شده به درخت‌های نخل را به همراه دو لاک‌پشت بزرگ سنگی و نمادین مشاهده کرد. لاک‌پشت‌ها نماد تغییرناپذیری و ثبات است و نشانگر تداوم کیهان در فرهنگ سنتی چینی است که در قرن ۱۹ در فرهنگ غرب نیز شناخته‌ شده بود. برخلاف آن، وجود دو آفتاب‌پرست در طرفین دروازه‌ها بیانگر تغییر مداوم طبیعت است.

المان‌های سازه‌ای و معماری پایه و اساس بخش تولید مسیح را تشکیل می‌دهند. تعداد زیاد زیورآلات و مجسمه‌های به کار رفته به ‌آسانی قابل‌ تشخیص است.

ورودی چپ به نام امید، ورودی مرکزی با نام رحمت و سمت راستی هم ورودی ایمان نام‌گرفته است. میان ورودی‌ها و در بالای ستون‌ها فرشته‌هایی با شیپور در دست را مشاهده می‌کنید که اعلام‌کننده پایان دنیا هستند.

بخش مصائب مسیح

در نقل‌قولی از گائودی آمده است درصورتی‌که ساخت نما را از این بخش شروع می‌کردم بدون شک از ادامه آن فاصله می‌گرفتم. این بیان خود نشان می‌دهد که گائودی چه میزان بر اثر بخش بودن طرح‌های بکار رفته اعتقاد داشته و برای آن زحمت‌ کشیده است.

گائودی این بخش را درحالی‌که از بیماری رنج می‌برد در سال ۱۹۱۱ طراحی کرد. آخرین صحبت‌های حضرت مسیح در روزهای پایانی عمرش گفته‌ شده است. اشکال به کار برده شده نمادی از سبک expressionism است که یکی از سبک‌های موردعلاقه گائودی بود. ستون‌های سایه‌بان نمادی از استخوان انسان است. پیش از تکمیل این بخش گائودی رخت از جهان بست و ادامه آن را به عهده دستیاران و معماران دیگر گذاشت.

در سال ۱۹۸۸ مجسمه‌سازی به نام جوزف ماریا سابیراکز به‌منظور ساخت مجسمه‌ها مأمور شد. مبنای کار او نقشه‌های باقی‌مانده از گائودی بود. او شروع ساخت مجسمه‌ها را از سال ۱۹۸۹شروع کرد. سابیراکس دریکی از مناظر با سه سطح تصویر، داستان مصائب مسیح از شام آخر تا مرگ وی را به نمایش گذاشته است. سابیراکس که سبکش به‌ واسطه لبه‌های متمایز مشخص است، مجموعه‌ای از نمادها را به فرم یک S برعکس ایجاد کرده است. همچنین نمادهای رازآلودی را برای بیننده به ارمغان آورده است، به‌طور مثال مربعی جادویی که تحت همه شرایط مجموع متناوب آن عدد ۳۳ می‌شود که سن حضرت مسیح در زمان مرگش بود.

بخش سعادت و شکوه

قسمت سعادت (Glory facade) قرار است بزرگ‌ترین و خارق‌ العاده‌ترین نمای کلیسا باشد. چهار برج آن حتی از دو بخش دیگر بزرگ‌تر است که هنوز ساخت آن به پایان نرسیده است. در این قسمت گائودی سعی داشت تا ۴ واقعه آخر هر انسان را به نمایش بگذارد، یعنی مرگ، قضاوت آخر، جهنم و سعادت.

در این قسمت هفت ورودی برای دسترسی به کلیسا در نظر گرفته ‌شده است. ساخت این بخش تقریباً از سال ۲۰۰۲ شروع شد و یکی از چالش‌ برانگیزترین مراحل پروژه نیز هست. سعادت و شکوه در واقع بر عروج و رستاخیز حضرت مسیح دلالت دارد و المان‌های به‌ کاربرده شده همگی در راستای تلقین این واقعه در ذهن بازدیدکنندگان است.