مبحث ششم مقررات ملی ساختمان؛ بارهای وارد بر ساختمان

در مورد ساختمان‌های خاص مانند سدها، اسکله‌ها، سازه‌های دریایی و نیروگاه‌های هسته‌ای علاوه بر ضوابط مبحث ششم ، باید ضوابط ویژه بارگذاری آیین نامه مربوط به هر یک از آن ها نیز رعایت شود. بارهای تحت پوشش این آیین نامه شامل: بارهای ثقلی مرده، زنده، برف و باران، یخ، بارهای ناشی از نیروهای جانبی باد و بالاخره بارهای ناشی از فشار خاک، آب سیل، انفجار و بار خود کرنشی هستند

مهمترین تغییراتی که در مورد بارهای زنده صورت گرفته  نیز به شرح زیر است:

• ارائه ضوابط مربوط به دیوارهای تقسیم کننده

• اصلاح ضوابط مربوط به کاهش بارهای زنده طبقات

• اصلاح بارهای جرثقیل

• تکمیل و بروز رسانی حداقل بارهای زنده گسترده یکنواخت و بار زنده متمرکز کف‌ها

• بار زنده محل فرود هلی کوپتر

• تعیین حداقل مقدار ممکنه برای حالاتی که بار زنده آنها در این مبحث مشخص نشده است

رابطه مربوط به تعیین بار برف بام نیز بر اساس ضریب اهمیت، ضریب برف‌گیری، ضریب شرایط دمایی و ضریب شیب اصلاح شده است. در ادامه نیز ضوابط مربوط به بارگذاری نامتوازن، انباشتگی برف در بام‌های ترازهای پایین‌تر و متفاوت، و سربار باران بر برف مورد بازنگری  قرار گرفته است.

سه روش جهت محاسبه بار باد در فصل ۱۰ مبحث ششم پیش‌بینی شده است:

•  روش استاتیکی که برای ساختمان‌های با ارتفاع کم و متوسط و نیز نما و پوسته خارجی ساختمان مناسب است.

• روش دینامیکی که برای تعیین اثرات کلی باد شامل پاسخ تشدید شده و عمدتاً برای ساختمان‌های بلند و سازه‌های لاغر (بجز نما و پوسته خارجی و اعضای سازه‌ای ثانوی) به کار می‌رود .

روش تجربی که برای ساختمان‌هایی که ممکن است در معرض اثرات ناپایداری آیرودینامیکی قرار گیرند و همچنین ساختمان‌هایی که پوسته خارجی نامتعارفی دارند مناسب است

 

دامنه کاربرد مبحث ششم

دامنه کاربرد این مبحث، حداقل بارهایی که باید در طراحی ساختمان‌ها و سازه‌های موضوع مقررات ملی ساختمان از جمله ساختمان‌های بتن مسلح، فولادی، چوبی و ساختمان‌های با مصالح بنایی مد نظر قرار دارد را در بر می‌گیرد

 

در ویرایش سوم مبحث ششم جزئیات ضوابط طراحی در برابر زلزله، به استاندارد ۲۸۰۰ ارجاع داده شده است در این مبحث ضوابط لرزه‌ای مهم آمده است. بیان واضح‌تر موارد ابهام آمیز طراحی لرزه‌ای در فصل ۱۱ این مبحث ارائه شده است.
برای طراحی ساختمان‌های مقاوم در برابر انفجار نیز، بارهای ناشی از انفجار در فصل ۱۲ مبحث ششم آورده شده است

 

فصل اول- ترکیب بارها
کلیات، علایم اختصاری، ترکیب بارها در طراحی به روش حالتهای حدی،  ترکیب بارها برای حوادث غیر عادی

فصل دوم- بار مرده
کلیات، وزن اجزای ساختمان و مصالح مصرفی، وزن تاسیسات و تجهیزات ثابت
 
فصل سوم- بارهای خاک و فشار هیدرواستاتیکی  
کلیات، فشارهای جانبی، زیر فشار وارد بر کف و شالوده

فصل چهارم- بار زنده

تعاریف، بار زنده گسترده یکنواخت، بار زنده متمرکز، بارهای وارده بر سیستمهای نرده،نرده حفاظ،دست انداز،حفاظ پارکینگ،و نردبان ثابت، بارهای ضربه ای، بار زنده نامشخص، کاهش بارهای زنده طبقات، کاهش در بارهای زنده بام،  بارهای جراثقال

فصل پنجم- بار سیل
کلیات، تعریف، الزامات و بارهای طراحی
 
فصل ششم- بار برف

بار برف زمین، بار برف بام، ضریب اهمیت، ضریب برف گیری، ضریب شرایط دمایی، ضریب شیب، بارگذاری جزیی

بارگذاری نامتوازن، انباشتگی برف در بام پایین تر، بالا آمدگی و دست انداز بام، برف لغزنده، سربار باران بر برف، ناپایداری برکه ای، بام های موجود

فصل هفتم- بار باران
کلیات، علایم،  زهکشی بام،  بارهای ناشی از باران طرح، ناپایداری انباشتگی آب

فصل هشتم- بار یخ-یخ زدگی جوی 

کلیات، بار یخ، ضخامت طراحی یخ ناشی از یخ زدگی باران، ضریب ارتفاع، ضخامت اسمی یخ، اثر باد بر سازه ها و اجزای پوشیده از یخ، بارگذاری جزیی

فصل نهم- بار باد

کلیات، فشار ناشی از باد بر ساختمان ها و سازه ها، فشار مبنای باد، روش محاسبه بار باد، ارتفاع مبنا،  روش استاتیکی، بار باد بر روی سازه های مختلف

فصل دهم- بار زلزله

هدف، حدود کاربرد، ضوابط کلی،  ملاحظات معماری و پیکربندی سازه ای،  ملاحظات طراحی و ساخت ساختمان در پهنه های گسلی،  گروه بندی ساختمان بر حسب اهمیت، گروه بندی ساختمان بر حسب نظم سازه ای، گروه بندی ساختمان بر حسب سیستم سازه ای، زلزله طرح، ترکیب بارهای شامل اثرهای زلزله طرح، اثرات بار زلزله شامل ضریب اضافه مقاومت،  تعیین ابعاد شالوده، تغییر مکان جانبی طرح، درز انقطاع، کنترل ساختمان برای زلزله سطح بهره برداری

  
فصل  یازدهم- بار انفجار
حدود کاربرد، بار بر پوسته ساختمان، ظرفیت باقیمانده

مبحث ششم مقررات ملی ساختمان ویرایش سوم سال  ۱۳۹۲